خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۷۷ / کتاب «در جستجوی مصلحت»

[1] - رهبر معظم انقلاب، در دیدار زائران و مجاوران حرم امام رضا(ع)، تبلیغات آمریکایی‌ها و برخی محافل داخلی را مبنی بر ضرورت رابطه با آمریکا، ادامه تلاش طولانی‌مدت و گذشته آنها در جهت خدشه وارد ساختن به عزت و آبروی ملت ایران دانستند و افزودند: «ما در پاسخ به ادعای آمریکا و محافل همسو با آن می‌‌‌گوییم، ما مجبور به رابطه نیستیم، بلکه ما بر روی مواضع سرشار از عزت خود که مُلهم از اسلام و قدرت ملی و اسلامی ملت ایران است، می‌‌‌ایستیم، تا همه کسانی که بیگانه از ما هستند، احساس کنندکه در مقابل این ملت، نمی‌‌‌شود با قُلدری حرف زد.» ایشان با اشاره به اظهارات و نوشته‌‌‌های برخی عناصر در داخل کشورکه کلید حل تمام مشکلات را ارتباط با آمریکا می‌‌‌دانند، فرمودند: «متأسفانه این افراد با سوءاستفاده از فضای آزادی در کشورکه همه می‌‌‌توانند نظر خود را بگویند، همان حرفی را می‌‌‌زنند که سازمان سیا در مجلات و مطبوعات جهان پخش می‌‌‌کند.» مقام معظم رهبری، ملازمه انزوای بین‌‌‌المللی و عدم رابطه با آمریکا را تصوری واهی و غیر واقعی خواندند و افزودند: «بحمدالله عزت مردم ما بر اثر همین روحیه استکبارستیزی و استحکام مواضع دینی و ملی است، و ما که با آمریکا رابطه نداریم، نه تنها منزوی نشدیم، بلکه این آمریکا بود که در رویارویی با نظام اسلامی ایران، در موارد زیادی، از جمله برگزاری اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی، منزوی گردید.» منبع: تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، بخش بیانات 1377.

[2] - جنگ کوزوو، درگیری مسلحانه‌ای در منطقه کوزوو بود که از ۲۸ فوریه ۱۹۹۸ تا ۱۱ ژوئن ۱۹۹۹ جریان داشت. در این جنگ، ارتش جمهوری فدرال یوگسلاوی‌که درآن هنگام شامل صربستان و مونته‌نگرو می‌شد، در یک‌سو وگروه‌های آلبانیایی‌تبار کوزوو با نام ارتش آزادیبخش کوزوو در سوی دیگر قرار داشتند. نیروهای کوزوو از ۲۴ مارس ۱۹۹۹ از پشتیبانی هوایی ناتو برخوردار شدند و در مقاطعی از جنگ پشتیبانی زمینی ارتش آلبانی را هم داشتند. ارتش آزادیبخش کوزوو در سال ۱۹۹۱ تأسیس شد و از سال ۹۵ عملیات‌های نظامی خود را علیه پلیس صربستان آغاز کرد. افزایش قدرت جدایی‌خواهان کوزوویی و گسترش حملات آنها موجب شد تا اسلوبودان میلوسویچ، رییس‌جمهور یوگسلاوی در اوایل سال ۱۹۹۸ نیروهای مسلح صرب را به منطقه وارد کند تا مناطق تحت تصرف چریک‌های آلبانیایی‌تبار را از آن‌ها بازپس بگیرند. پس از اینکه درخواست‌های جامعه بین‌المللی برای پایان درگیری‌ها مورد قبول دولت یوگسلاوی واقع نشد، ناتو تصمیم به مداخله مستقیم نظامی در حمایت از آلبانیایی‌تبارها گرفت. این نخستین جنگ ناتو در طول تاریخ حیات این سازمان نظامی بود. در ۱۱ ژوئن ۱۹۹۹ یوگسلاوی پذیرفت که از کوزوو عقب‌نشینی کند و شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه ۱۲۴۴ یک حکومت موقت به سرپرستی سازمان ملل را در کوزوو ایجاد کرد که در عمل به معنی جدایی این منطقه از یوگسلاوی بود.

[3] - تفسیر راهنما، مجموعه‌ای است که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، نگارش آن را در زندان دوران مبارزه آغاز کرد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، با همکاری جمعی از محققان و قرآن‌پژوهان مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی قم، آن را تکمیل کرد. از ویژگی‌های این تفسیر، بهره‌مندی از کلید واژه‌های موضوعی قرآن و برداشت‌های احتمالی در تفسیر به صورت طبقه‌بندی و تفکیک شده است. این تفسیر در سال ۱۳۷۲ کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شد. آیت‌الله هاشمی دربارة آغاز نگارش تفسیر خود می‌نویسد: «در آن زندان با ناگواری‌هایش به خاطر انس، اُلفت و پیوندی که با قرآن پیدا کرده بودم و شور و نشاطی که در خود احساس می‌کردم، روزی چند بار مضمون «این الملوک و ابناء الملوک» را بر قلب یا زبان می‌گذراندم. در مراحل نخستین، کتاب تفسیر در اختیار نداشتم، ولی پس از مدتی به تفسیر مجمع البیان و بعد از سوره انفال به تفسیر المیزان نیز دست یافتم. بعد از نماز صبح بلافاصله مشغول می‌شدم و تا نزدیک ظهر فقط به این کار می‌پرداختم. فقط برای صرف صبحانه و ورزش‌مختصر صبحگاهی و انجام نیازهای ضروری ازکارم منفک می‌شدم، به‌جز روزهایی‌که مسئول‌کار زندان بودم و نظافت و ظرفشویی و سایر کارها وقتم را می‌گرفت. برای استفاده بیشتر از وقت و امکانات محدود زندان و تسهیل انتقال فیش‌ها به خارج، فیش‌ها، کوتاه، مختصر و اشاره‌ای و متراکم تهیه می‌شد و کار بدین منوال پیش می‌رفت. سرانجام دوران محکومیتم از شش سال به سه سال کم شد و من تصمیم به خارج ساختن فیش‌ها گرفتم. کم کم ملاقات‌ها بر خلاف معمول، که از پشت شیشه با تلفن بود، حضوری انجام می‌گرفت و من در هر ملاقاتی با نگرانی و اضطراب یک یا چند دفتر را از زیر عبا به دست همسرم در زیر چادر می‌دادم و او با شجاعت مخصوص خود، خطر را می‌پذیرفت و از زندان بیرون می‌برد. حدود ده روز از سه سال محکومیتم مشمول عفو شد و پیش از پیروزی انقلاب آزاد شدم. مراحل بعدی تحقیق و تدوین این تفسیر در مراکز مختلفی بررسی و پیگیری شد و در نهایت به وسیله مرکز فرهنگ و معارف قرآن وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی تکمیل شد.»