خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۷۶ / کتاب «سردار سازندگی»

شنبه ۲ اسفند ۱۳۷۶// ۲۳ شوال ۱۴۱۸// ۲۱ فوریه ۱۹۹۸

 صبح تا ساعت یازده در منزل بودیم. برای سفر آماده شدیم. چمدانم را بستم و کمکی هم به مشهدی‌رجب‌کردم. همراهان جلوتر به فرودگاه رسیدند. من و عفت، ساعت یازده و نیم رسیدیم. مصاحبه‌ای با صداوسیما داشتم[1]. ساعت دوازده به سوی ریاض پروازکردیم. آقایان دکتر [علی‌اکبر] ولایتی، [حسین] محلوجی، [بیژن نامدار] زنگنه، [اکبر] ترکان، [عیسی] کلانتری، [عبدالحسین] وهاجی، [عباس] آخوندی، [سیدمحمود] دعایی، [حسین] مرعشی، مهدی، محسن، یاسر، [محمدعلی] هادی [نجف‌آبادی]، [محمود] واعظی، [غلامحسین] کرباسچی، عفت، فاطی و جمع زیادی از خانم‌های همراهان و پاسداران و مدیران دیگر همراه بودند.

در مسیر مذاکرات مفیدی داشتیم. با آقای زنگنه، [وزیر نفت]، درباره طرح‌های نفت و پتروشیمی و نیز خرید گاز ترکمنستان و نحوه تقویت قیمت نفت صحبت شد. از همراهان احوال‌پرسی‌کردم. ناهار را هم در مسیر خوردیم و ساعت دو بعد از ظهر به وقت ریاض رسیدیم.

استقبال‌گرمی‌کردند. امیرعبدالله، ولیعهد و تقریباً تمامی اعضای دولت و فرماندهان نظامی و انتظامی و رئیس‌مجلس و امیر ریاض، برای استقبال آمده بودند. سان رسمی شبیه خودمان بود و مصافحه با مستقبلان و مقداری هم در سالن وسیع و مجلل فروگاه نشستیم. خانم‌ها و همراهان، بعد از من پیاده شدند. پرسیدم، فرودگاه چند باند پرواز دارد، گفت چهار پنج تا؛ معلوم شد نمی‌داند.

دکتر النفیسی، وزیر مشاور، وزیر همراه من بود. از فرودگاه تا محل اقامت که حدود چهل کیلومتر است، سئوالات زیادی نمودم. امسال باران زیادی داشته‌اند و دشت‌ها سبز است. دو طرف اتوبان مسیر با درختان نخل و مثمر، سرسبز است. گفت، قسمتی از آب‌شهر را از چاه‌ها و بندها و قسمتی را از آب‌شیرین‌کن‌های ساحل خلیج فارس در جبیل می‌آوردند.

شهر ریاض، [پایتخت عربستان سعودی]، سه میلیون نفر جمعیت دارد. خانه‌ها عمدتاً ویلایی و با قواره‌های ۴۵۰ متری است. میدان‌ها، پل‌ها و خیابان‌های خوبی دارند. مشکل ترافیک ندارند. کاخ مؤتمرات، مقر ماست. خیلی وسیع و مجلل است. عصر، دکتر صدر، معاون وزیر امورخارجه آمد. گزارش مذاکراتش با آقایان فهد، [پادشاه] و ملک‌عبدالله، [ولیعهد] را داد. از روی کامپیوتر سیاری‌که آورده‌ایم، اخبار را خواندم. با تلفن، به مرکز تهران وصل می‌شود. مطلب مهم، مذاکرات کوفی عنان، [دبیرکل سازمان ملل] در بغداد است و هنوز نتیجه معلوم نیست؛ یک‌روز اقامت را تمدیدکرده‌اند.

سر شب به ملاقات ملک فهد رفتیم. گفتند، نمی‌تواند از روی صندلی بلند شود؛ خیز گرفت‌که بلند شود، مانع شدم. بعد از نشستن، به خبرنگاران اجازه ورود دادند. گفتند، سعی شودکه ملاقات طولانی نشود، زیرا بعد از گذشت یک‌ربع، از تعادل خارج می‌شود. من موضوعاتی چون قیمت نفت، مشکل عراق و افغانستان و فلسطین و همکاری‌های دو کشور را به طور مختصر مطرح‌کردم. جواب‌های ایشان خارج از موضوع نبود؛ فقط در مورد فلسطین با نفت مخلوط‌کرد.

به اقامتگاه برگشتیم. خاطرات را تا این ساعت را نوشتم. سرشب آقای [محمدرضا] نوری [شاهرودی، سفیر ایران در عربستان] آمد و گزارش شکایت امیرعبدالله از مقاله‌ای‌که در مجله ارزش‌های آقای‌ری‌شهری درج شده، گفت‌که به وهابی‌ها حملات‌تندی‌کرده است.

ساعت نُه و نیم شب، به کاخ دیوان ملکی رفتیم، برای مراسم ضیافت که از سوی امیرعبدالله برپا شده بود. شام را میهمان امیرعبدالله بودیم. تا ساعت دوازده شب طول کشید. کاخ عظیمی است. بخشی در اختیار ملک فهد و بخشی در اختیار امیرعبدالله است. سالن‌های بزرگ و مجلل دارد. تمامی شخصیت‌های سعودی، لشکری و کشوری، قضایی و قانون‌گذاری و اجرایی و فرهنگی، در مراسم بودند و همگی برای مصافحه و خیرمقدم پیش‌می‌آمدند.

در حال صرف شام، با امیرعبدالله درباره مسائل مهم مذاکره کردیم؛ مثلاً بحران عراق که معلوم شد، موافق حذف صدام هستند، ولی مطمئن نیستند که آمریکا این‌کار را بکند و تعجب دارند از اینکه در تهران به نفع عراق، بعد از نمازجمعه تظاهرات شده و انتظار دارند که ایران، بیشتر از آن‌ها خواهان ضربه‌زدن به صدام باشد.

معتقدند، اگر صدام جان به در ببرد، در آینده خطرناک‌تر می‌شود، ولی مایل نیستند این افکار را اعلان کنند. معلوم شد به آمریکا، اجازه استفاده مستقیم از پایگاه‌های سعودی را نداده‌اند، ولی مانع آن نیستند، هواپیماهای آمریکایی‌که در پایگاه‌های سعودی هستند، به کشور دیگر - مثل کویت - بروند و از آنجا عملیات کنند. از آمریکا در ملاقات با خانم [مادلین] آلبرایت، [وزیر امورخارجه آمریکا]، به خاطر تحمیل هزینه‌های جنگ بر اعراب، شکایت‌کرده‌اند.

درباره قیمت نفت صحبت‌کردیم. معلوم شد، سقوط قیمت نفت مشکلات زیادی برای آن‌ها به‌وجود آورده و از همکاری برای اصلاح قیمت نفت استقبال می‌کنند. برای سفری به صحرا، برای دیدن مناطق بدویه مذاکره کردیم

بعد از شام، جلسه‌ای با همراهان و مسئولان سعودی‌گرفتیم. امیرعبدالله، بار دیگر از من به خاطر نقشی‌که در ایجاد تفاهم بین دو دو کشور داشته‌ام، تجلیل فراوانی‌کرد و گفت، اگر تلاش من نبود، کنفرانس اسلامی در تهران انجام نمی‌شد. در ملاقات با آقای [سیدمحمد] صدر، [معاون وزیر امورخارجه] که پیام آقای [سیدمحمد] خاتمی، [رئیس‌جمهور] را آورده، گفته است، شماها ممنون آقای هاشمی باشید، شخص بزرگی است و باعث حل مشکلات دو کشور.

من هم با تشکر از نقش ایشان، موضوعات متعددی را برای مذاکره همراهان تعیین‌کردم؛ درباره نفت و پتروشیمی و صنایع و کشاورزی و بازرگانی و عراق و فلسطین و افغانستان. بالا بُردن تعداد سهمیه حجاج ما را ایشان هم پذیرفت و قرار شد، مسئولان دو طرف مذاکره کنند و نتیجه را در جلسه مذاکرات بعدی ارائه دهند. آقای سعودالفیصل، وزیر امورخارجه با تمجید از آقای ولایتی، اظهارتأسف‌کرد از اینکه وزارت خارجه ایران، از ایشان محروم شده است.

ساعت نیم بامداد. به مقر رسیدیم. بخشی از اخبار ایران و جهان را گرفتم. مسئله عمده، بحران عراق است. مذاکرات امروز کوفی عنان تاکنون به نتیجه نرسیده و گزارش‌ها تردید و خوف و رجا را مطرح می‌کنند؛ بناست فردا با صدام ملاقات کنند.