شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۷۶// ۸ صفر ۱۴۱۸// ۱۴ ژوئن ۱۹۹۷
آقای عبداله نوری آمد. از اظهاراتی که رهبری نسبت به ایشان در مورد مصاحبهاش کرده و نیز به خاطر اقدام رهبری در جلوگیری از اعطای نشان به آقای کرباسچی و احاله تخلفات شهرداری تهران به دادگاه، گلهمند است؛ او در مصاحبه گفته که به دستور رهبری، از نامزدی ریاست مجلس به نفع آقای ناطق [نوری] کنار رفته است. گفت بنا دارند برای انتخابات مجلس خبرگان فعال شوند. آقای [علی] لاریجانی، [رئیس سازمان صدا و سیما] آمد. برای نشر یک روز زندگی من از صداوسیما، اجازه گرفت. خواست که در ترکیه، مشکل جواز تأسیس دفتر صداوسیما را حل کنم.
مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد اختلاف مجلس و شورای نگهبان درباره طرح منع استعمال دخانیات در مجامع عمومی، جلسه داشت؛ به نفع شورای نگهبان نظر دادیم. بخشی از آییننامه [داخلی مجمع] را تصویب کردیم.
عصر به فرودگاه [مهرآباد] رفتم. ساعت ۴ بعد از ظهر، با مصاحبه و بدرقه رسمی، برای شرکت در اجلاس سران کشورهای دی ۸ که با ابتکار آقای [نجمالدین] اربکان، [نخستوزیر ترکیه] تأسیس شده است،[1] بهسوی استانبول پرواز کردیم. عفت و فاطی و مهدی و مهندس [اکبر] ترکان، [وزیر راه و ترابری]، همراه بودند. ۳ ساعت پرواز بود. در فرودگاه استانبول، دکتر ولایتی و یک وزیر ترکیه استقبال کردند. با هلیکوپتر به تیلن در کنار ساحل بُسفُر پروازکردیم. ترکیه قرار گذاشته بود که برای هیچ یک از سران، مراسم استقبال و بدرقه نداشته باشد؛ گرچه ورود و خروج راحت و بدون اتلاف وقت برای تشریفات بود، اما به نظرم سرد و بیرمق آمد؛ چون به استقبالها و مراسم عادتکردهایم
در هتل، آقای اربکان برای ملاقات آمد. صحبتهای ایشان درباره خطرهای موجود برای امنیت ترکیه بود. اتهاماتی را که ارتش و اطلاعات ترکیه، درخصوص حمایت از [حزب کارگران کردستان] پ.ک.ک، به ایران میزنند، نقل کرد و توضیح خواست؛ بیشتر برای دفاع از خودش در برابر مخالفان که به عدم اهتمام به مسئله تروریسم پ.ک.ک متهمش میکنند.
من هم جواب تندی دادم و گفتم، اینها همان کسانی هستند که خود شما را متهم به بنیادگرایی میکنند و میخواهند حزب رفاه را منحل کنند و عجز خودشان را با متهمکردن ایران و منتقلکردن مسئله به خارج جبران میکنند. گرچه از صحبت من قلباً خوشحال شد، ولی خواست که گروهی برای تحقیق تشکیل شود؛ پذیرفتم.
سپس همراه همه سران و میهمانان، سوار کشتی شدیم و در محوطه بُسفُر گشتی زدیم. در کشتی با آقایان [محمد] سوهارتو، رئیسجمهور اندونزی، ماهاتیر محمد، نخستوزیر مالزی، حُسنی مبارک، رئیسجمهور مصر، خانم شیخ حسینه واجد، نخستوزیر بنگلادش و نوازشریف، نخستوزیر پاکستان و وزیر دفاع نیجریه احوالپرسی کردم.
مغرب به کاخ قدیمی بیلر بی در ساحل آسیایی بُسفُر رسیدیم. آقای [سلیمان] دمیرل، [رئیسجمهور ترکیه] و همسرش، در مدخل کاخ استقبال کردند. سر میز شام. دو طرفم آقایان دمیرل و اربکان بودند. در بین شام خوردن، من و اربکان برای نماز رفتیم و برگشتیم. صحبتهای زیادی با هر دو نفر داشتم.
گفتند تا ۲ ماه دیگر از شمال عراق عقبنشینی میکنند. اربکان گفت، بهزودی ریاست دولت را به خانم [تانسو] چیللر واگذار میکند. خیلی برایشان روشن نبود که چگونه میتواند به مجلس معرفی شود؛ اشکال قانونی دارند و امیدی ندارند که با انتخابات زودرس وضع بهتر شود و هم چارهای جز این ندارند.
بحران سیاسی شدیدی دارند و احتمال کودتای نظامی هست و هر دو از دست ارتشیها ناراحتاند، ولی خونسردی را حفظ میکنند. بحران اقتصادی و امنیتی هم دارند. جای نشستن عفت و فاطی مناسب نبود؛ عفت قهرکرد و شام نخورد. من بعد از شام فهمیدم. تا آخر سفر، عفت ناراحت بود. حق با اوست. دیروقت با خستگی خوابیدم.
[1] - دی ۸ (Developing 8 / D-8)، از جمله پیمانهای منطقهای است که به منظور ایجاد روابط مستحکم اقتصادی بین کشورهای در حال توسعه اسلامی و تقویت نفوذ این کشورها در بازارهای جهانی تشکیل شده است. جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نیجریه اعضای گروه دی-۸ هستند. پایهگذار این گروه، آقای نجمالدین اربکان، نخست وزیر اسبق و اسلامگرای ترکیه بود که با سفر به ۸ کشور عضو، در تیرماه سال ۱۳۷۵، زمینه تأسیس این گروه را فراهم کرد. اعلام رسمی موجودیت این گروه در ۱۵ ژوئن ۱۹۹۷ از طریق بیانیه استانبول صورت گرفت. نخستین اجلاس سران دی-۸ با حضور ۳ رییسجمهور، از جمله آقای هاشمی رفسنجانی و ۴ نخستوزیر و یک وزیر امورخارجه در خرداد ۱۳۷۶ در شهر استانبول ترکیه برگزار شد. ساختار گروه دی-۸ سه سطح دارد: اجلاسهای سران -که هر دوسال یکبار برگزار میشود- شورا و کمیسیون. شورا اصلیترین نهاد تصمیمساز، متشکل از وزاری امورخارجه سازمان و کمیسیون نیز نهاد مرکب از نمایندگان اعضا است. همچنین بر اساس تصمیم پنجمین اجلاس سران در اندونزی (۲۰۰۶)، ساختار دبیرخانه هم شامل دبیرکل، رییس دبیرخانه و اقتصاددان است که در حال حاضر به ترتیب در اختیار اندونزی، ایران و ترکیه است. مقر دبیرخانه گروه دی-۸ در استانبول است.