چهارشنبه 9 مهر 1376 // 28 جمادی‌الاول 1418 // 1 اکتبر 1997

اول آفتاب به فرودگاه [مهرآباد] رفتیم و به سوی ارومیه پرواز کردیم. محسن [هاشمی]، [عطاءالله] مهاجرانی، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی]، [رسول] زرگر، [معاون وزیر نیرو]، طباطبایی و [مصطفی] هاشمی‌طبا، [رئیس سازمان تربیت بدنی]، همراه بودند. پس از استقبال مسئولان در فرودگاه ارومیه، به مصلای تازه‌ساز رفتیم. برای اجلاس نماز، صدها نفر از شخصیت‌ها در سراسر کشور آمده بودند. بلافاصله اجلاس رسمی شد. قرآن و خیرمقدم آقای [غلامرضا] حسنی، امام‌جمعه و با کارگردانی آقای [سیداحمد] زرهانی، [معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش] و پیام رهبری، من دربارة نیاز انسان به خدا و فطری بودن پرستش و بهترین نوع عبادت بودن نماز، سخنرانی‌کردم.(1)

سپس به محل سد شَهَرچای در شمال غربی ارومیه رفتیم. آقای زرگر و مهندسان توضیح دادند و از دو تونل حفر شده بازدیدکردیم. مشغول لاینینگ تونل‌ها هستند. دو سال پیش کلنگ زدم؛ با ظرفیت بیش از 200 میلیون مترمکعب آب برای شرب و کشاورزی است.

از آنجا به ساحل دریاچه ارومیه در اداره بندر رفتیم‌که به عنوان محل اقامت در نظر گرفته شده. بعد از نیم ساعتی استراحت و نماز و سپس صرف ناهار، کمی مطالعه کردم؛ بخشی از صورتجلسه شورای امنیت زمان شاه در مهرماه سال 1357 که نگران توسعه تظاهرات و مبارزات بوده‌اند که به مراکز آموزشی سرایت کرده بوده.

از آنجا به محل سد حسنلو- نزدیک نقده- رفتیم. سد جالبی است، شبیه به چاه نیمه زابل؛ این سد به اضافه سد دیگری به نام شَهَرچای، حدود 50 هزار هکتار را آبیاری می‌کند. کانال زهکش را که از کنار تالاب به سوی دریاچه ارومیه عبور داده‌اند، باعث خشک‌شدن تالاب و به دست‌آمدن هکتارها زمین کشاورزی شده است. [سازمان حفاظت] محیط زیست مخالف بود. آقای زرگر و مهندسان توضیح دادند. دو سال پیش، کلنگ آن را به زمین زدم. پیمانکار سپاه است.

به جاده شهید کلانتری در درون دریاچه رضاییه [= ارومیه] رفتیم. برای ساخت پل وسط جاده، استمداد اعتبارکردند. آقای محمد هاشم توضیح داد. به اقامتگاه برگشتیم. نماز مغرب و عشا را خواندم و اخبار را گرفتم.

برای بازدید کارگاه استحصال ماهی آرتیمیا (2)  از دریاچه ارومیه در جوار اقامتگاه رفتیم. توضیحات دادند. تکنولوژی را از بلژیک گرفته‌اند. از صید تا بسته‌بندی را مشاهده‌کردیم. محصول گران‌بهایی است که به وفور در دریاچه ارومیه وجود دارد. گفتند، حدود 400 هزار تُن بیومس [= بالغ] و هزاران تُن سیست [= تخم آرتیمیا] دارد. هنوز [سازمان حفاظت] محیط زیست، اجازه صادر نکرده، ولی سالیانه حدود 30 تُن برمی‌دارند. آرتیمیا، خوراک میگو، قزل‌آلا و ماهیان خاویاری است و آمریکا بزرگترین صادرکننده آن است.

در مسیرها، مردم با گرمی استقبال می‌نمودند و پیشامدهای جالبی داشتیم؛ مثلاً یک نفر در کنار جاده، با بچه‌هایش جلوی ماشین را گرفت. فکر کردم مستأصل است و کار ضروری دارد. توقف کردیم، ولی معلوم شد، فرزندش اصرار داشته که من را ببوسد. یا دامداران در کنار جاده، دامشان را قربانی می‌کردند.

************************************************

1- متن کامل سخنرانی در همین سایت موجود است.

2- سخت پوستان کوچک: میگو آب شور نام مشترکی است که به یک حیوان آبزی متعلق به سخت پوستان اطلاق می شود، که توسط تعداد متعدد پا و همچنین پوسته بیرونی سخت آنها مشخص می شوند. معمولاً برای تغذیه ماهی های گرمسیری که در آکواریوم ها پرورش می یابند، از میگو آب شور استفاده می کنند که به طور کلی در طول بیش از 1.30 سانتی متر رشد نمی کند. چندین گونه میگو آب شور وجود دارد، اما همه آنها تحت یک جنس واحد (Artemis) متعلق به یک گونه در نظر گرفته می شوند. آنها عموماً با چشمان مرکب خود، که دارای ساقه هستند و همچنین بدن های مخروطی شکل، که از یک تنه با یازده جفت پاهای برگ مانند تشکیل شده اند، مشخص می شوند.
موجودات قابل انطباق: میگو آب شور با میگوهای واقعی متفاوت است و در اقیانوس ها نمی توان آنها را یافت، اما در بسیاری از بدن های آبی جهان، به ویژه آب های نمکی دریایی یافت می شود. آنچه در مورد این سخت پوستان بسیار جذاب است توانایی آنها برای سازگاری آسان با نوسانات شوری آب است. میگو آب شور می تواند بدون مشکل در آبی زندگی کند که سطح شوری بالاتری نسبت به آب دریا داشته باشد. آنها همچنین برای یک محیط آبی که تنها یک دهم از شوری موجود در آب های دریایی را دارد تحمل بالایی دارند.