خاطرات روزانه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال ۱۳۷۵ / کتاب «سردار سازندگی»
گفت و گوی کروبی و هاشمی در باره خاتمی
دوشنبه 6 اسفند 1375 //16 شوال 1417 // 24 فوریه 1997
شرکت‌کنندگان در دومین اجلاس شوراهای فرهنگ عمومی، مُرکب از استانداران و ائمه‌جمعه استان‌ها و مدیران ذی‌ربط آمدند. آقایان [مصطفی] میرسلیم، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی] و [احمد] مسجدجامعی، [رئیس شورای فرهنگ عمومی] گزارش دادند و من دربارة ضرورت مشخص‌شدن موارد فرهنگ عمومی، با استفاده از علم اخلاق و تدوین حدود وظایف اجرایی و جلوگیری از تداخل با دولت و ارگان‌ها، صحبت کردم.[1]
[آقای خداداد قبادی]، نماینده، امام جمعه، فرماندار و شهردار اقلید و آباده آمدند و برای نیاز شهرستان‌ها استمدادکردند. [آقای بهمن محمدیاری]، نماینده تالش، برای همین منظور آمد؛ از پرسنل وزارت اطلاعات بوده که استعفا داده و رأی آورده است. گفت، چهار نفر دیگر از نمایندگان مجلس، مثل اویند.
خانم [مرضیه] دباغ، [نماینده همدان] آمد. خواستار اجرای وعده‌های سفرم به همدان و نیز خواستار برکناری استاندار شد. با توجه به اینکه از جناح خودش است، اظهار تعجب کردم. [آقای محمد شاهی عربلو]، نماینده و فرماندار هشترود آمدند و تقاضاهای زیادی، برای عمران منطقه داشتند.
عصر شورای اقتصاد، جلسه با چندین مصوبه داشت. شب آقایان [مهدی] کروبی، [دبیرکل مجمع روحانیون مبارز] و [محمدرضا] توسلی آمدند و جریان کارهایی را که منجر به نامزدشدن آقای [سیدمحمد] خاتمی شد، توضیح دادند. از عدم همکاری کارگزاران با آنها، نگران‌اند؛ گرچه گفتند که با توجه به عضویت من در [جامعه] روحانیت مبارز، توقع ندارند که من به آنها کمک‌کنم، ولی به نحوی خواستند که مشکل [حزب] کارگزاران [سازندگی] را برای ائتلاف با آنها حل‌کنم. خیال می‌کنند مانع، محمد اخوی است. گفتم، گویا کارگزاران نگران‌اند، با حمایت از جریان چپ، فلسفه حضور اولیه را از دست بدهند. آقای خاتمی هم در شروع کار با آنها هماهنگ نکرده است. از آقای [محمدرضا] مهدوی‌کنی نیز انتقاد و جواب‌های نشریه «عصر ما»[2] را نقل کردند که در جواب اظهارات ایشان، سوابق حمایت از بنی‌صدر و عدم اطاعت ایشان از امام را نوشته است.
[1] - آقای هاشمی، در جمع دست‌اندرکاران تدوین فرهنگ عمومی کشور، بر ضرورت انجام حرکت منسجم و سازمان‌یافته برای اجرای اخلاق اسلامی در جامعه تأکید کرد: «اخلاق فردی، مبنای فرهنگ عمومی است که سنت‌ها، سلیقه‌ها، عقاید، قوانین و مقررات و اخلاقیات نیز در شکل‌گیری فرهنگ عمومی، نقش اساسی داشته و دارند. فرهنگ عمومی، به‌خاطر ارتباط با جوهر انسان و آمیختگی با روح و خوی و عواطف آدمی، برمبنای ظرافت‌های معنوی و منابع و اخلاق دینی استوار است.» ایشان، بر هماهنگی و هم‌سویی اخلاق با زهد و تقوا و دینداری تأکید کرد و اظهار داشت: «اسلام در اصول اخلاقی و تربیتی، بسیار غنی است و اخلاقیون مسلمان، در دوران انزوای دین، با فرصت کافی منابعی ارزشمند در این زمینه گردآوردند که سرمایه بزرگی برای جامعه اسلامی به شمار می‌آید. گستردگی مباحث فرهنگی و تفاوت در برداشت‌های فقهی، اختلاف سلیقه‌ها و تأثیر سنت‌ها، تاکنون مانع انضباط و داشتن نظامی مدون در تعریف و تدوین اخلاق و فرهنگ عمومی بوده و در نتیجه اخلاقیات، متولی اجرایی خاصی نداشته و دچار سردرگمی شده است. باید با توجه به اهمیت دنیا و آخرت و همگونی توسعه و معنویات و دینداری مجموعه‌ای از صاحب‌نظران و اندیشمندان و فقیهان دینی، ترجیحاً با انتخاب رهبری با برنامه‌ریزی و انتخاب راه درست مسیر حرکت اخلاقی و فرهنگ عمومی جامعه را مشخص کند. حکومت اسلامی، باید در مورد اخلاق و فرهنگ عمومی برنامه‌ای مدون داشته باشد و با ملاک قراردادن رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، اصول و حدود اخلاق اسلامی را مشخص و با زدودن پیرایه‌ها و سلیقه‌های شخصی، اخلاق و فرهنگ عمومی را اصلاح و قانونمند سازد. با توجه به کشف زوایای ناشناخته وجود آدمی و درک بهتر بشر از معارف دینی در علوم جدید، باید دانشمندان روان‌شناس و جامعه‌شناسان را در تدوین فرهنگ عمومی و اجرای اخلاق اسلامی همراه کنیم تا دستاورد کار با ارزش‌تر و جامع‌تر شود. اگر ما موفق شویم، اخلاق ناب اسلامی را متناسب با زمان و نیازهای روز در جامعه پیاده کنیم، برای جهان پیام سازنده و جدیدی است و در غیر این صورت، دیگر پیشرفت‌های نظام جمهوری اسلامی نیز ناقص جلوه داده خواهد شد. امیدوارم، همایش سراسری فرهنگ عمومی استان‌ها، در بررسی و شناخت راهکارهای اجرایی و مناسب در مسیر تدوین فرهنگ عمومی اسلامی توفیق یابد.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[2] - دوهفته‌نامه «عصر ما»، ارگان رسمی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، به مدیرمسئولی آقای محمد سلامتی و سردبیری آقای محسن آرمین از پاییز ۱۳۷۳ تا زمستان 1380 منتشر می‌شد. این نشریه که معمولاً در هشت برگ به چاپ می‌رسید، عمدتاً شامل تحلیل‌هایی انتقادی از مسائل سیاست داخلی و اقتصاد سیاسی کشور بود. عصر ما در دوران سازندگی، به همراه روزنامه سلام، به مدیرمسئولی آقای محمد موسوی خوئینی‌ها و سردبیری آقای عباس عبدی، رسانه‌های تبلیغاتی و ابزار سیاسی بودند که در آن گروه‌های خط امام و جناح چپ، به نقد و گاه تخریب دولت می‌پرداختند. در طول هشت سال ریاست‌جمهوری آقای هاشمی، علیرغم انتشار آزادانه نقد و تخطئه دولت سازندگی، دولت هیچ‌گاه از آنها شکایت نکرد و در پی توقیف و تعطیلی آنها برنیامد، بلکه از انتقادات‌شان برای اصلاح امور استقبال می‌کرد. آقای سعید حجاریان، یکی از مهم‌ترین اعضای تحریریه عصر ما بود که بسیاری از نوشته‌های خود را بدون ذکر نام، یا با نام مستعار در این نشریه به چاپ می‌رساند.