خاطرات روزانه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال ۱۳۷۵ / کتاب «سردار سازندگی»

[1] - طرح ایران – 1400 تمدن اسلامی، بعدها به عنوان سند چشم‌انداز مطرح شد. شالوده سند چشم‌انداز بیست ساله ایران، در دولت سازندگی ریخته شد و پس از کش و قوس‌های فراوان، در دولت اصلاحات به تصویب رسید. این سند، برای تبیین افقی برای توسعه ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است و اجرای این چشم‌انداز از سال ۱۳۸۴ و در قالب چهار برنامه توسعه ۵ ساله انجام می‌گیرد. سال ۱۴۰۴ خورشیدی (۲۰۲۵ میلادی)، افق چشم‌انداز است. جامعه ایرانی در افق این چشم‌انداز، چنین ویژگی‌هایی خواهد داشت: 1- توسعه‌یافته، متناسب با مقتضیات فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی خود و متکی بر اصول اخلاقی و ارزش‌های اسلامی، ملی و انقلابی، با تأکید بر مردم‌سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و بهره‌مند از امنیت اجتماعی و قضایی. 2- برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید ملی. 3- امن، مستقل و مقتدر با سامان دفاعی مبتنی بر بازدارندگی همه‌جانبه و پیوستگی مردم و حکومت. 4- برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب. 5- فعال، مسئولیت‌پذیر، ایثارگر، مؤمن، رضایت‌مند، برخوردار از وجدان کاری، انضباط روحیه تعاون و سازگاری اجتماعی، متعهد به انقلاب و نظام اسلامی و شکوفایی ایران و مفتخر به ایرانی‌بودن. 6- دست‌یافته به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی (شامل آسیای میانه، قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه)، با تأکید بر جنبش نرم‌افزاری و تولید علم، رشد پُرشتاب و مستمر اقتصادی، ارتقای نسبی سطح درآمد سرانه و رسیدن به اشتغال کامل. 7- الهام‌بخش، فعال و مؤثر در جهان اسلام با تحکیم الگوی مردم‌سالاری دینی، توسعه کارآمد، جامعه اخلاقی، نواندیشی و پویایی فکری و اجتماعی، تأثیرگذار بر همگرایی اسلامی و منطقه‌ای براساس تعالیم اسلامی و اندیشه‌های حضرت امام خمینی (ره). 8- دارای تعامل سازنده و مؤثر با جهان، بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.

[2] - آقای هاشمی، موقعیت ایران را به لحاظ داشتن منابع غنی، جغرافیای حساس و مهم، مردمی‌آگاه و غیرتمند، با بهره هوشی و استعدادهای برتر انسانی، ممتاز خواند و اظهار داشت: «برنامه‌ریزی کمی و کیفی برای نسل‌های آینده، در کشوری که قرآن و اسلام را در زندگی و نظام حکومتی خود، اصل قرار داده، خدمتی شایسته و جاودان به‌تمام جهان اسلام است. ایران، نقطه امید و توجه مسلمانان و محرومان جهان است. سازندگی در محدوده مرزهای ایران اسلامی، گرچه اصالت دارد، ولی همه هدف ما نیست، بلکه کمک به جهان اسلام و ملت‌های محروم، برای بهره‌برداری مناسب از امکانات و رسیدن به توسعه و بی‌نیازی آنان از قدرت‌های سلطه‌گر، رسالت و تفکر اساسی ما در تمدن اسلامی است.» ایشان، ادامه برنامه‌ریزی کمی و کیفی یا دورنمای مشخص در زیربناها را یک ضرورت دانست و با اشاره به تجربه‌های اجرایی موفق مدیریت کشور در طول برنامه‌های اول و دوم توسعه، اظهار داشت: «در طراحی (Äو تدوین مجموعه برنامه‌های 25 سال آینده، توجه به عدالت اجتماعی، به‌عنوان رُکنی اساسی و راهبردی در توسعه، باید به صورت مجموعه‌ای منسجم و مکمل یکدیگر در نظر گرفته شود. توجه به حقوق محرومان و مناطق کم توسعه‌یافته روستایی و همچنین عنایت خاص به حقوق و جایگاه بانوان در کشورمان که درگذشته نادیده گرفته می‌شد، اهمیت دارد. تقویت وجدان کاری، انضباط اجتماعی، بهره‌وری مناسب از امکانات، پرهیز از افراط و تفریط و ایجاد حُسن همکاری و مشارکت از ابزارهای مورد توجه و مؤثر در توسعه همه جانبه است. براساس قانون اساسی و شرع مقدس، سیاست‌های کلی و کلان کشور بر مبنای نظرات ولی‌فقیه ترسیم می‌شود و برنامه‌ریزان تمدن نوین اسلامی نیز باید با اصل قرار دادن نظرات مقام معظم رهبری سیاست‌ها را تدوین کنند. موقعیت منحصر به فرد ایران در معادن غنی، منابع عظیم و بی‌پایان انرژی و ابزار فرهنگی و اعتقادی نیرومند و جاذب و موقعیت ممتاز جغرافیایی، می‌تواند پشتوانه مهمی برای اجرای تمدن نوین اسلامی با ایران 1400 باشد.» آقای هاشمی، آمادگی ایران برای صدور خدمات فنی، علمی، آموزشی به سراسر جهان را خاطرنشان کرد و اظهار داشت: «جهان با درک حُسن‌نیت و طبع ضداستعماری ایران، پذیرفته است که ایران اسلامی و انسان‌دوستانه اندیشه حضور و خدمات در دیگر کشورها را پیگیری می‌کند.» ایشان بر ضرورت توجه به بخش دفاعی در برنامه‌ریزی‌های آینده تأکید کرد و گفت: «برای کشور و نظام آرمانی ما که مورد طمع قدرت‌های سلطه‌گر بوده و بدون هیچ انگیزه‌ای در کشورگشایی، همواره در حال دفاع است، باید به‌گونه‌ای عمل شود که هیچ کشور و نیرویی، به فکر تجاوز و تهدید علیه ایران نیفتد.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.