خاطرات روزانه آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۷۵/ کتاب سردار سازندگی
دوشنبه 29 مرداد 1375 | 3 ربیع‌الثانی 1417 19 آگوست 1996
ساعت هفت و نیم صبح به فرودگاه [مهرآباد] رفتیم و بلافاصله به سوی اصفهان پرواز کردیم. جمعی از وزرا و معاونان، محسن، مهدی، یاسر، اخوان محمد و احمد و عفت با جمعی از زنان اقوام همراه بودند. پس از استقبال رسمی به سوی شهر حرکت کردیم. مشکلمان دو روحانی بزرگ استان، آقایان [جلال‌الدین] طاهری، [نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه اصفهان] و [حسین] مظاهری، [رئیس حوزه علمیه اصفهان] بود که باید متناوباً مراعات‌شان و احترام‌شان بشود.
استقبال مردم خوب بود، ولی نه به خوبی شیراز. یکسره به میدان امام رفتیم. اجتماع مردم در میدان نیز خوب بود. آقای طاهری اصفهانی، امام‌جمعه، در خیرمقدم سنگ تمام گذاشت و با مبالغه از من تجلیل کرد[1] و اظهار پشیمانی نمود از اینکه مجلس خبرگان [قانون اساسی]، ادامه ریاست‌جمهوری را پس از دو دوره متوالی منع کرده و مردم با شعار، از این گفته استقبال کردند. من هم سخنرانی مفصلی در عظمت و تحکیم انقلاب و افتخارات اصفهان در گذشته و حال نمودم.[2]
از آنجا به مرکز مخابرات رفتیم. بعد از توضیحات [آقای علی نادی‌پور]، مدیرکل مخابرات استان و مهندس غرضی، [وزیر پُست و تلگراف و تلفن]، 208 پروژه مخابراتی با 42 میلیارد تومان هزینه افتتاح شد. من هم در عظمت کار و همت بلند مخابراتی‌ها، صحبت دلگرم‌کننده‌ای نمودم.[3] برای افتتاح دو دانشکده داروسازی و بهداشت جدید و شروع عملیات فاز دوم، به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان رفتیم. در اجتماع دانشگاهیان، [دکتر حمیدرضا جمشیدی]، رئیس دانشگاه، گزارش خوبی داد و شاخص‌های پیشرفت بهداشت و درمان در برنامه اول و دوم را گفت که خیلی افتخارآمیز است[4] و من هم در همین مایه‌ها از پیشرفت‌های متحیرالعقول گفتم.[5] اظهارات میزبانان در موفقیت برنامه‌های سازندگی، برای من و همراهان شیرین است.
به استانداری رفتیم. نماز و ناهار و استراحت و مذاکره با آشنایان، ضمن ناهار انجام شد. بعد از ظهر، برای مراسم شروع ساخت ورزشگاه بزرگ اصفهان، بین اصفهان و شاهین‌شهر رفتیم. ورزشکاران استقبال گرمی کردند و از غرفه‌های برقرار ورزشی و نشان‌ها و کاپ‌ها بازدید کردیم. مهندس [مصطفی] هاشمی [طبا، رئیس سازمان تربیت بدنی]، خیرمقدم گفت و مدیر طرح دربارة عظمت طرح صحبت کرد. من هم در تقویت ورزش و ضرورت ورزشگاه صحبت کردم.[6]
سپس برای مراسم بهره‌برداری از پل عظیم شهید چمران رفتیم؛ با توضیحات [آقای حمیدرضا عظیمیان]، شهردار [اصفهان] و مدیر طرح و پرده‌گیری از لوح یادبود. جمعیت زیادی از مردم آنجا جمع بودند و ابراز احساسات می‌کردند. در کنار زاینده‌رود، افتتاح باغ پرنده‌ها را داشتیم که بسیار جالب است. با ستون‌های مرتفع و خیمه‌های توری شکل، منطقه‌ای را به وسعت 16 هزار مترمربع محصور کرده‌اند. از مرغ‌های گوناگون و 75 نوع پرنده در آنجا جمع کرده‌اند و باغ را بسیار باصفا آراسته‌اند. پس از بازدید، در اجتماع حضار، [آقای حمیدرضا عظیمیان]، شهردار اصفهان، گزارشی از خدمات شهرداری داد و من هم صحبت کوتاهی در درستی راه شهرداری‌ها که مخارج زیرساخت و بازسازی شهرها را از مردم شهر می‌گیرند و در عظمت خدمات شهرداری اصفهان صحبت کردم.[7]
به سوی کاخ چهل‌ستون حرکت کردیم. در تمامی مسیرهای حرکت، اجتماع پُرشور مردم فوق‌العاده جالب است؛ حتی جالب‌تر از اصل استقبال رسمی. در چهل‌ستون، مراسم افتتاح تلویزیون [سیمای] اصفهان [= شبکه پنج] بود. آقای [علی] لاریجانی، [رئیس سازمان صدا وسیما]، گزارش داد و من هم از خدمات صداوسیما قدردانی کردم.[8] با حضور اخوی محمد، مدیرعامل سابق در کنار مدیرعامل فعلی، صحبت‌کردن در پیشرفت صداوسیما مشکل بود.
به وقت نماز مغرب رسیدیم. پس از نماز از موزه جدیدالاحداث هنرهای تزئینی اصفهان، بازدیدکردیم و در جمع هنرمندان اصفهان شرکت کردیم. آقای میرسلیم، [وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی]، خیرمقدم گفت و آقای [اکبر] جمشیدی، شاعر تبریزی اصفهانی، شعری خواند. من هم دربارة اهمیت و ریشه‌دار بودن یزد و اصفهان، از آنها خواستم که با هنرشان در معرفی افتخارات سازندگی شریک شوند.[9]
از آنجا برای شرکت در اجتماع علما و طلاب، به مسجد سید رفتیم. جلسه باشکوهی بود. آقایان مظاهری[10] و طاهری، صحبت‌های خوبی کردند و من هم سخنرانی مفصلی دربارة اهمیت انقلاب و اتمام حجت‌الهی بر ما و وظایف روحانیت و خدمات خودم، به عنوان یک روحانی، برای ساختن استقلال کشور و ایجاد آبرو برای روحانیت صحبت کردم و از روحانیت خواستم که برای تضمین دنیای مردم، مثل تضمین آخرت شرکت کنند.[11]
آقای [محمدکاظم اسدی] خوانساری، [سفیر ایران در لیبی] آمد. گزارش سفر به لیبی و پیام [مُعمّر] قذافی، [رهبر لیبی] را داد. سه چیز از ما خواسته بود: 1 – میانجی‌شدن برای گرفتن اسلحه‌های لیبی از سودان که در مسیر چین به لیبی، در آنجا مانده است. 2 - درخواست از آلمان، برای دادن تکنولوژی به لیبی. 3 - واسطه شدن برای اصلاح رابطه حزب‌الله [لبنان] و نهضت‌های اسلامی دیگر با لیبی. تا ساعت دوازده شب بیدار بودم. خاطرات را نوشتم و خوابیدم.
[1] - آیت‌الله جلال‌الدین طاهری، نماینده ولی‌فقیه و امام‌جمعه اصفهان گقت: «در این سفر، میزبان بزرگ مردی هستیم که در همه لحظه‌های خطر و حادثه و تمامی مقاطع سرنوشت ساز انقلاب از رهبر کبیر امت اسلامی، حضرت امام (ره) پیروی کرده و همچون سربازی فداکار و مریدی پاک‌باخته تا آخرین ساعات زندگی آن رادمرد قرن، همراه وی حرکت کرده است. اصفهان امروز پذیرای شخصیتی است که در حوزه اصول حضرت امام (ره) به اجتهاد رسید و در کوران مبارزه از زندان و شکنجه نهراسید و با درک و هوش خداداده، همه توان خود را در خدمت مردم قرار داد. مردم اصفهان، امروز اندیشمندی را در کنار خویش دارند که بارها جانش در خطر قرار گرفت. ریاست جمهوری اسلامی ایران، حضرت آیت‌الله هاشمی در روزهای آتش و خون که قیام الهی مردم ایران به ثمر نشست، قیام ملت را در پرتو حمایت امام راحل همراه دیگر یاران آن حضرت به سمت پیروزی در دست داشت. در همه مراحلی که بر کشور و ملت گذشته، آقای هاشمی حلاّل مشکلات بوده‌اند. توجه خاص حضرت امام به ایشان و جملاتی که در خرداد 58 بعد از ترور ایشان فرمودند، نشانگر عمق شناخت ایشان نسبت به آقای هاشمی است؛ تا آنجا که فرمودند: «هاشمی زنده است، چون نهضت زنده است». من به آقای هاشمی تبریک می گویم که تا نزدیکی شهادت پیش رفت و سعادت و سلامت ایشان را از خداوند خواستارم. تاریخ دفاع مقدس نشان داد که آقای هاشمی رفسنجانی در حالی‌که در سنگر مجلس شورای اسلامی در حال خدمت بودند، در سمت جانشینی فرمانده کل قوا بر روند جنگ نظارت داشتند و در جبهه سردار شجاعی که امور دفاع مقدس را به فرمان امام، هدایت می‌نمودند. با حادثه ارتحال امام، اگر آقای هاشمی نبودند، ملت دچار مشکلات لاینحلی می‌شدند و ملت ما مشاهده کردند که فردی شجاع، مدیر و مدبر مسئولیت خطیر رهبری و هدایت انقلاب را برعهده گرفتند و دوستان اسلام دلگرم و دشمنان ناامید شدند. اینجانب درآن برهه شاهد تلاش، درایت و صداقت آقای هاشمی رفسنجانی بودم و حق بزرگ ایشان در آن دوران فراموش شدنی نیست. در دوران سازندگی، قدم‌های بزرگی برداشته شد که نیاز به جرأت و شجاعت و شهامتی داشت که تنها از آقای هاشمی برمی‌آید. امیدوارم امروز همه مردم از فعالیت‌های ارزنده ایشان مطلع شوند. مردم باید بدانند که امروز اگر تعدادی از پروژه‌های استان به بهره برداری می‌رسد، به همت ایشان است. آقای هاشمی! ای کاش راهی پیدا می‌شد که مردم ایران این مسئولیت خطیر را برای همیشه در دستان شما بگذارند.»
[2] - آقای هاشمی، ضمن تشکر از مهمان‌نوازی و ابراز احساسات مردم اصفهان، اظهار داشت: «امروز به لطف خدا انقلاب، جایگاه مناسبی را در دنیا به‌دست آورده است و همان امیدها و آرزوهایی که ما برای نفوذ انقلاب و تثبیت راه اسلام در دنیای امروز داشتیم، در صحنه‌های جهانی و داخلی کشور به‌خوبی نمایان است و این امر مرهون تلاش آحاد مردم ایران است که تلاش و جهادکرده‌اند، شهید داده‌اند و امروز می‌توانند از دستاوردهای انقلاب ابراز رضایت کنند.» ایشان با اشاره به توطئه‌های آمریکا علیه ایران و شکست سیاست‌های کاخ سفید در صحنه‌های بین‌المللی گفت: «می‌بینید که با توطئه‌های آمریکا در دنیا مقابله شده و قانون تشدید تحریم اقتصادی ایران، به عنوان بدعت و یک حرکت خطرناک در روابط بین‌المللی مطرح شده است و با پیروزی در جنگ و دوران سازندگی، هیبت لانه جاسوسی شکست و هر کدام از اینها یک رسوایی تلخ برای آمریکا بود؛ اما این پدیده اخیر به یک موج انفجار تبلیغاتی علیه آمریکا منجر شده است. اگر حقانیت و حرکت درست و بر خورد مدبرانه ما با این حرکت آمریکا نبود، بعید بود که دنیا امروز این عکس‌العمل را از خود نشان دهد و اگر استحکام داخلی، پیروزی‌های درخشان سازندگی، استقلال سیاسی و اقتصادی، وحدت و یکپارچگی مردم، استقامت قابل ستایش رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران به عنوان مظلوم و متجاوز شمرده شدن آمریکا به جهانیان ثابت شده است، یک حمایت و تقویت الهی است و حقانیت ما بر دنیا مسلم شده است.» ایشان سپس با اشاره به سابقه تاریخی اصفهان و اهمیت این شهر گفت: «در دنیایی که حرف اول را هنرهای خط، نقاشی، فلزکاری و شیشه سازی می‌زد، اصفهان مرکز صنایع ایران بود و هنرهایش به سراسر کشور ارسال می‌شد که این موارد خشم دشمنان اسلام و ایران را برمی‌انگیخت. در مسائل علمی و دینی ما مراکز علمی بزرگی را بخصوص بعد از دوره صفویه در اصفهان داشته‌ایم و مفاخر زیادی در حوزه علمیه اصفهان تربیت شده‌اند.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[3] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «همت‌های بلند، کارها را ساده و تسریع می‌کنند. چند سال قبل که آقای غرضی گفتند، می‌خواهیم سالی یک میلیون شماره را به مردم واگذار کنیم، عده‌ای می‌گفتند عملی نیست، اما اکنون می‌بینیم که امسال دو میلیون شماره به مردم واگذار می‌شود. زمانی تمام امور مخابراتی ما با حضور خارجیان انجام می‌شد، ولی امروز به لطف خداوند تمامی‌کارها توسط مردان و نیروهای این مرز و بوم صورت می‌گیرد. امروز که وزیر پُست اعلام کردند، دو میلیون تلفن درسال جاری به مردم واگذار می‌شود، برای ما حائز اهمیت است، چرا که فقط در سال جاری، دو برابر زمان طاغوت به مردم تلفن واگذار می‌شود. قبلاً تلفن یک وسیله لوکس به‌شمار می‌رفت درحالی‌که امروز یک وسیله ضروری برای مردم است. اطلاع رسانی به یک فرهنگ عمومی نیاز دارد و بعد از این مراحل، باید به سوی بالابردن تکنولوژی ارتباط گام برداریم.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[4] - دکتر جمشیدی، رییس دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در بخشی از گزارش خود، آمار مقایسه‌ای سال‌های 1368 و 1374 را چنین ارائه داد: میزان مرگ و میر کودکان زیر 5 سال از 7/44 درسال 68 به 8/33 درسال 74 کاهش یافته است. میزان مرگ و میر مادران بارداراز 5/47 درسال 68 به 3/13 درسال 74 و میزان رشد جمعیت از 7/2 درسال 68 به 14/1 درسال 74 کاهش یافته است.
نسبت تعداد پزشکان، به تعداد افراد، در سال 68 بدین صورت بود که برای هر 3030 نفر یک پزشک در اختیار داشتیم که این رقم در سال 74 به یک پزشک برای 1826 نفر رسیده است. در سال 68 تنها در چهار رشته، تحصیلات تکمیلی دکتری داشته‌ایم که درسال 74، به 10 رشته بالغ شده است. توسعه فضای آموزشی، 37 هزار متر در سال 68 بوده که این رقم درسال 74 به 63 هزار متر مربع رسیده است. از نظر تعداد مراکز تحقیقاتی، درسال 68 حتی یک مرکز تحقیقاتی در استان به چشم نمی‌خورد، اما درسال 74 تعداد این مراکز به 12 مرکز بالغ شده است. سطح فضاهای آموزشی - درمانی، از 65 هزار مترمربع در سال 68 به 3 میلیون و 165 هزار متر مربع در سال 74 افزایش یافته است.
[5] - آقای هاشمی، عامل اصلی ارتقای کشور را انسان‌های متدین، باسواد و خداشناس ذکر کرد و گفت: «هرچه در دنیا پیشرفت و اصلاح صورت گرفته، توسط آدم‌های خوب بوده است. تحول چشمگیر دانشگاهی در ایران، مهم‌ترین کار سازندگی بوده است؛ زیرا این مهم پایه اصلی تکامل ما انسان‌هاست و انسان‌های متعهد و دانشمند، پایه تکامل و عظیم‌ترین سرمایه هر جامعه هستند. ما در ابتدای برنامه اول توسعه، اولویت خاصی برای دانشگاه‌ها در نظر گرفتیم و امروز از نتایج این اولویت راضی هستیم. امروز حدود یک میلیون و 300 هزار دانشجو در مراکز دانشگاهی کشور مشغول تحصیل هستند که این رقم با تعداد 150 هزار دانشجو در قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست. خوشبختانه امروز ما در محروم‌ترین نقاط کشور، خانه بهداشت داریم و دیگر شاهد آمارهای مرگ و میر دهشتناک کودکان و مادران نیستیم. این تحولات واقعاً مبارک است و مردم ما مستحق این نعمت‌ها هستند.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[6] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «نیاز شهر بزرگی چون اصفهان، به چنین ورزشگاهی ضروری است و پیش از این می‌بایست ساخته می‌شد. ان شاءالله که در مدت کوتاهی ساخته شود. ما هم کمک می‌کنیم و من امیدوارم که هرگز متوقف نشود. بخش قابل توجهی از درآمدهای کشور، صرف ایجاد و توسعه امکانات ورزشی می‌شود و تا پایان برنامه دوم باید تمامی‌شهرها از ورزشگاه‌های مناسب برخوردار شوند. در جلسه اخیر هیأت دولت، تصمیم گرفته شد که برای ترویج ورزش، استعدادهای ورزشی در رشته‌های مختلف، شناخته شوند و برای جوانان مستعد و ورزشکار، شغل و امتیازات مناسبی فراهم شود. جامعه ورزشی ما باید از این موقعیت به خوبی استفاده کند. ما در اغلب رشته‌های ورزشی می‌توانیم به جایگاه مناسبی دست یابیم. در حال حاضر، وضعیت کشور به گونه‌ای است که می‌تواند امکانات ورزشی را فراهم کند و دولت در این زمینه اعتبار می‌دهد. باید مردم و مؤسسات اعتباری نیز کمک کنند تا ورزش ما نیز ارتقا یابد.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[7] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: ... شما حقیقتاً در امر سازندگی پیشتاز و از دیگران جلو هستید. ما اگر استفاده از منابع و نیروهای مردمی را در مورد سازندگی شهرها رایج نمی‌کردیم، اکنون شهرهای ما مخروبه‌هایی بیش نبودند. عدل این رویه را ایجاب می‌کند، چرا که نباید روستانشین‌ها مخارج شهرنشینی را بپردازند.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[8] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «من ازکسانی هستم که شما را خوب می‌شناسم. با ریزه‌کاری‌ها و زحمات و ظرافت‌کاری‌های این مسئولیت مقدس آشنا هستم. آنتن چیزی است که دائم باید چیزی از آن منتشر شود. اگر مطالبی را که به آنتن تحویل می‌دهیم، خوب نباشند، آثار بسیار منفی خواهند داشت. مردم کمتر می‌دانند که در پشت این ظواهر چه می‌گذرد و خیلی چیزها دور از چشم مردم کار می‌شود که اگر شما مطرح نکنید، برای همیشه گم می‌مانند. من در دوران جنگ می‌دیدم که صدا و سیما، مردم را در راه جنگ نگه می‌دارد.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[9] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «ما در سفر گذشته، وظیفه خود را در جمع هنرمندان انجام دادیم و اینکه این برنامه را ادامه دادیم، ناشی از جلسه باصفای قبلی است. معمولاً ما جلسه‌های سفرمان را تکرار نمی‌کنیم و این منحصر به فرد است. در جلسه قبل از ما خواستید که موزه‌ای برای هنرمندان معاصر بسازیم و امروز به این وعده وفا شد. انصافاً اصفهان یکی از مراکز عمیق و اصیل کشور ماست و هنرمندان این مرز و بوم همواره فرزندان بنامی در همه رشته‌های هنری بوده‌اند و اساتید این شهر شاگردان خوبی از خود به جای گذاشته‌اند و نگذاشته‌اند که این سلسله هنری قطع شود. من خواهشی از شما هنرمندان دارم. دوره‌ای که ما اکنون می‌گذرانیم، یک دوره استثنایی در تاریخ ایران است. از دوره مادها تاکنون هیچ‌وقت همه مردم برای توسعه کشور بسیج نشدند. البته برای زمان‌های محدودی گستره ایران از شرق تا غرب ادامه داشت، اما در آن زمان‌ها همتی برای آبادانی کشور نبوده است. امروز باید جلوه‌های سازندگی و هنر با هم آمیخته شوند و تمدن عمیق ایرانی به‌وجود آید و این امر بدون همکاری هنرمندان مشکل است.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
[10] - آیت‌الله حسین مظاهری، رییس حوزه علمیه اصفهان در این مراسم گفت: «آنچه من در مورد جناب آقای هاشمی به یاد دارم، این است که ایشان برای خدا کار کردند و این افتخار برای مردی مثل ایشان است. من در یکی از ملاقات‌هایم به ایشان گفتم، شما چه رییس‌جمهور باشید و چه نباشید، ما باید به شما احترام بگذاریم، چون شما رُکن این نظام هستید. آقای هاشمی براین نظام جمهوری اسلامی حق دارند، اگرچه به قول قرآن، اسلام بر همه ما حق دارد. در مورد حوزه باید عرض کنم، تحرکی که در حوزه اصفهان داریم، بی‌نظیر است؛ همچنان‌که در سازندگی اصفهان، این تحرک بی‌مانند است.»
[11] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «حوزه اصفهان، یکی از مراکز مهم روحانیت ماست. از زمانی که تشیع در جهان شکل گرفته است، حوزه‌های بزرگ ریزه‌خوار علمای اصفهان هستند و امروز بحمدالله حوزه‌ای فعال و علمایی بردبار و شخصیت‌هایی بزرگ، مسئول امور کشور هستند. ما همیشه، بخصوص بعد از دوران صفویه در اصفهان، مراکز علمی مهمی از لحاظ مسائل علمی از دیدگاه علوم دینی داشته‌ایم. فقه، اصول، اخبار، علوم ادبی و فلسفه، تمام اینها در اصفهان رایج بوده و نیز حوزه علمیه اصفهان، نقش بسیار مؤثری داشته و در مواردی پیشتاز بوده است و همین امروز هنوز حوزه‌های علمیه از آثار بزرگان اصفهان، همچون مرحوم آیت الله نائینی به خوبی استفاده می‌کنند و آیت الله بروجردی، کسی که حوزه علمیه قم را احیا کرد و عظمت بخشید، خودش در برابر جهانگیرخان، به عنوان یکی از فلاسفه مهمی که اصفهانی است، خضوع داشت. مرحوم مدرس، در سیاست برگ جدیدی در تاریخ ایران باز کرد که از افتخارات شماست. امروز هم بحمدالله حوزه‌های علمیه این استان، دارای استوانه‌های عظیم علمی، فقاهتی و تقوی و مروج بسیار جدی مکتب تشیع هستند. شخصیت‌هایی مثل حضرت آیت‌الله طاهری، حضرت آیت‌الله مظاهری و سایر علمایی که امروز در حوزه علمیه قم بودند که امروز دارند در اینجا انجام وظیفه می‌کنند و نیز شخصیت‌های فراوان دیگری که فهرست اسامی‌شان، کتابی را شامل می‌شود.» رجوع‌کنید ← کتاب هاشمی رفسنجانی، سخنرانی‌های 1375، دفتر نشر معارف انقلاب، 1397.
تصاویر ضمیمه
