خاطرات روزانه / آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۱۳۷۴ / کتاب «مرد بحران ها»
از سفر تفریحی دذ کیش تا سفر کاری در رودان بندر عباس
شنبه ۵ فروردین ۱۳۷۴ / ۲۳ شوال ۱۴۱۵/ ۲۵ مارس ۱۹۹۵
ساعت هشتو نیم صبح به سوی بندرعباس پرواز کردیم و بلافاصله با هلی‌کوپترها به شهر رودان رفتیم. در کنار استادیوم، محل اجتماع مردم فرود آمدیم. [آقای سیدعلیبمان میرخلیلی]، نماینده مجلس خیرمقدم گفت و خواسته‌های مردم را مطرح کرد. بیش از همه، روی انتزاع معدن فاریاب از استان کرمان و الحاق آن به استان هرمزگان تکیه کرد. برای مردم صحبت دلگرمکنندهای نمودم.[1]
اینجا منطقه مستعدی است. آب و خاک خوبی دارد. گفتند بیش از ۶ چاه عمیق و نخل و مرکبات و محصولات دیگر دارد. در سفر استانی به اینجا نیامده بودم و در این سفر جبران کردم. هدف اصلی سفر، افتتاح پالایشگاه فروکروم و فرومنگنز[2] فاریاب است.
بلافاصله به طرف کارخانه پرواز کردیم. ابتدا به محل معدن رفتیم. مهندس [محمد] علی‌آبادی‌زاده، مدیرعامل توضیحات داد. معدن مهمی است. قبل از انقلاب، توسط رضایی‌ها کشف و بهره‌برداری می‌شده. بعد از انقلاب راکد بوده، ولی در برنامه اول، مجدداً فعال شده است. در گذشته فقط سنگ کرومیت صادر می‌شد، ولی اکنون با ایجاد پالایشگاه، قسمتی از معدن، پالایش و تبدیل به فروکرم می‌شود که ارزش افزوده زیادی دارد. هر تُن سنگ را ۱۰۰ دلار صادر می‌کنند و فروکرم را تُنی ۶۵۰ دلار صادر می‌کنند. علاوه بر آن، در صنایع داخلی هم مصرف زیادی دارد و به قیمت هر کیلو
۲۶۰ تومان فروخته می‌شود. در معدن، قسمت روباز را دیدیم و یکی از تونل‌های معدن را هم بازدید کردیم. آقای علی‌آبادی گفت، تاکنون ۵/۳ میلیون تن ذخیره قطعی و حدود ۲۰ میلیون تن ذخیره احتمالی داریم. از تونل معدن، آب شیرین فراوان خوبی هم به دست می‌آید که در کارخانه مصرف دارد. تعداد زیادی سدهای کوچک هم در دره زده‌اند که آب‌های باران فصلی را جمع‌آوری می‌کنند.
به محل کارخانه در ۷ کیلومتری معدن رفتیم. بعد از نماز و ناهار و استراحت، در جلسهای توضیحات دادند و گفتند تکنولوژی را از چین گرفته‌اند و برای ۲ واحد تولید فروکرم، با ظرفیت پانزده هزار تن و فرومنگنز، با ظرفیت بیست هزار تن، تاکنون نوزده میلیون دلار ارز و سه و نیم میلیارد تومان، هزینه شده و برای توسعه کارخانه، با اضافهکردن ۴ کوره دیگر، ظرفیت‌ها را چندبرابر می‌کنند.
کلنگزنی کردم و از لوح پرده‌برداری نمودم.[3] در توسعه، همه کارها را خودشان بدون نیاز به خارج انجام می‌دهند. از بخش‌های مختلف بازدید کردیم و در اجتماعی، گزارش [آقای حسین محلوجی]، وزیر معادن و فلزات و خیرمقدم [آقای مرتضی بانک]، استاندار کرمان را شنیدیم. نشان سازندگی را به مهندس علی‌آبادی[زاده تبریزی] دادم و سخنرانی تشویق‌آمیز در اهمیت کار نمودم.[4] به کیش مراجعت کردیم. در راه آقای سید مجتبی [عبداللهی]، فرمانده مبارزه با قاچاق در منطقه توضیحات داد و نیازها را گفت.
[1] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «با سرمایهگذاریهای انجام شده در سالهای اخیر، استان هرمزگان و شهر بندرعباس، نقش مهمی در حمل و نقل جهانی به دست آورده است. امروز این استان از نظر بینالمللی یک منطقه کاملاً شناختهشده است و بهمثابه چهارراهی در سیستم حملو نقل جهانی و منطقهای درآمده است. استان هرمزگان، یکی از استانهای پُرتلاش و پُرتحرک کشور است، چرا که فعالترین و مهمترین بنادر کشور و صنایع زیربنایی بسیاری، در این استان واقع شده است.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال ۱۳۷۴»، دفتر نشر معارف انقلاب،۱۳۹۶.
[2] - فرو پیشوندی به معنای آهن می باشد و تفاوت کروم و فروکروم در آهن موجود در فروکروم است. عمده ترین استفاده کروم در فولاد ضد زنگ است. برای تولید کروم، کانی فلزی کرومیت را درون کوره های ذوب فلزات قرارمی دهند تا فروکروم ساخته شود. همچنین عنصر منگنز در صنایع متالوروژی، شیمی، الکترونیک، سرامیک، تولید لاک های رنگی و نظایر آن کاربرد زیادی دارد. از سنگ منگنز عمدتاً برای تولید فرومنگنز و از آلیاژ آن در ترکیب چدن و فولاد استفاده می‌شود.
[3] - شرکت معادن فاریاب، با نام تجاری پالایشگاه فروآلیاژهای آبادان، با هدف تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنایع فولاد کشور نظیر فروکروم و فرومنگنز پرکربن در داخل کشور تأسیس گردید. عملیات احداث این واحد در سال ۱۳۷۰ آغاز و در فروردین ماه ۱۳۷۴ به صورت رسمی آغاز به کار نمود. قبل از احداث این واحد، مواد اولیه مورد نیاز صنایع فولاد کشور از خارج از کشور وارد می‌شد. این واحد در زمینی به وسعت ۱۰۰ هکتار در استان کرمان، کیلومتر ۱۱۰ جاده بندرعباس-کهنوج در نزدیکی معادن کرومیت، سیلیس و سنگ آهک متعلق به شرکت معادن فاریاب واقع شده است و در حال حاضر دارای ۲ کوره نهان قوس الکتریک با توان ۵/۱۲ مگاولت آمپر است. این مجموعه با داشتن این ۲ کوره توانایی تولید ۳۰ هزارتُن فروکروم پرکربن و ۴۵ الی ۵۰ هزارتُن فرومنگنز پرکربن در سال را داراست و در طرح توسعه مجموعه، افزودن دوکوره ۵/۲۵ مگاولت آمپری و یک کوره ۵/۳ مگاولت آمپری و یک کوره ۳/۶ مگاولت آمپری، تولید محصولات دیگر نظیر فرومنگنز متوسط کربن ، فرومنگنز کمکربن ، فروسیلیکومنگنز و فروکروم متوسطکربن و کمکربن در نظر گرفته شده است که با در مدار قرارگرفتن کورههای جدید، توان تولید شرکت بالغ بر ۲۰۰ هزارتُن در سال میگردد. محصولات تولیدی این مجموعه مطابق با استانداردهای جهانی است.
[4] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «در روز اول کاری سال ۷۴ ما شاهد به ثمر رسیدن طرح بسیار خوبی هستیم. این طرح یکی از باارزش‌ترین واحدهای صنعتی و معدنی کشور است که در پرتو برنامه اول توسعه اجرا شده است. در این منطقه، حدود ۲۰ میلیون تن سنگ کرومیت وجود دارد که اگر بهصورت خام صادر شود، باز هم گران‌تر از نفت به‌فروش خواهد رفت و ما با احداث پالایشگاه فروآلیاژ، ارزش افزوده آن را چند برابر کرده‌ایم که این قدم بسیار بزرگی است. ساخت و راه‌اندازی پالایشگاه‌های فروآلیاژ در سایه سیاست درست و یک اراده صحیح میسر شده است و گوشه‌ای از برنامه اول توسعه کشور است که تأثیر شگرفی در عمران و آبادانی این منطقه محروم خواهد داشت، لذا انتظار می‌رود که استانهای هرمزگان و کرمان، با همکاری هم، از امکانات فراهم شده بهره‌برداری کنند و از مدیران اجرایی طرح نیز انتظار داریم که پالایشگاه را توسعه دهند تا مواد معدنی با ارزش افزوده بیشتری صادر کنیم. چین از همکاران خوب ما در حرکت برنامه اول توسعه بوده است و هر جا که با این کشور همکاری داشته‌ایم، همکاری موفقی بوده است و علاقهمند به ادامه این نوع همکاریها هستیم.» رجوع‌کنید ← کتاب «هاشمی رفسنجانی، سخنرانیهای سال ۱۳۷۴»، دفتر نشر معارف انقلاب،۱۳۹۶.