یکی از مهمترین علاقه مندی های آیت الله هاشمی رفسنجانی در دوران مبارزه، پژوهش در قرآن و طبقه بندی مفاهیم قرآن است که در نهایت موجب تدوین تفسیر قرآن با روش خاصی شد. ایشان درباره زمینه های این پژوهش در خاطرات خود چنین نوشته است :

در کارهای علمیِ دورانِ طلبگی،  همیشه برای ما احساس نیاز به فهرست مطالب قرآن وجود داشت.  گاه اتّفاق می‌افتاد که برای پی بردن به نظر قرآن درباره یک موضوع، ناگزیر از مطالعه تمامی قرآن می‌شدیم و این کار برای تحقیق در موضوعی دیگر باید تکرار می‌شد. درنتیجه،  کاوش در هر موضوع فرصتی طولانی می‌طلبید و روند تحقیق به کندی می‌گرایید.

متأسف بودم که چرا امّت اسلامی طی قرن‌ها،  آن گونه که باید،  برای این کتاب ـ که عهد الهی با مردم و درمان مبارک و راستین دردهای روح و جسم جامعه انسانی است ـ سرمایه‌گذاری بایسته‌ای نکرده است و در طول این روزگار طولانی دائرة‌المعارفی قرآنی تدوین نشده تا جویندگان معرفت و حکمت و پژوهندگان نور و هدایت به آسانی از آن بهره گیرند و آرامش روح و شفای قلب و اطمینان خاطر پیدا کنند.

منبع: کتاب(هاشمی رفسنجانی) ، دوران مبارزه ، زیر نظر مهندس محسن هاشمی، دفتر نشر معارف انقلاب،1376