خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی / کتاب « دوران مبارزه»

آقای هاشمی رفسنجانی نگاهی عمیق به مبارزه داشت. ایشان در خاطرات دوران زندان به ملاقات با تیمسار مقدم رئیس ساواک اشاره کرده است. در این مود چنین آمده است :

من را بردند و با مقدم ـ در مرکز ساواک،  که تازه ساخته شده بود ـ ملاقات دادند.  در این ملاقات،  من سعی کردم که مقدم را قانع کنم که استفاده از شکنجه عامل سوقِ افراد به مبارزه قهرآمیز خواهد شد.  از دیدگاه من،  اگر موفقیتی در این گفت وگو پیش می‌آمد و در شیوه بازجویی تجدید نظری می‌شد،  خدمت بزرگی بود به مبارزه و مبارزین.  چون در آن روزها بیشترین نگرانیِ اشخاص ـ که از مبارزه کناره‌گیری می‌کردند و از دستگیری وحشت داشتند ـ شکنجه بود.  اگر شکنجه برداشته می‌شد،  خیلی‌ها به ما می‌پیوستند. مقدم هم برخورد به‌ظاهر جالبی داشت و به کلی منکر شکنجه بود.  تیپ او هم تیپ به ظاهر روشنفکر بود.  این بار زندان یک‌ماه و نیم طول کشید.  و تقریبآ بدون بازجویی و برخورد.  معلوم شد که اطلاع دقیقی از کارهای ما ندارند.

یکی از کارهایی که در این دوره انجام دادم،  یادداشت‌هایی درباره نظر قرآن به «اشرافی‌گری»  بود.  در سلول کتاب تاریخ قرون وسطی پتروشفسکی را خواندم. تحلیل نادرستی از تاریخ صدر اسلام دارد که برای ردّ آن یک‌بار قرآن را مطالعه کردم و یادداشت برداشتم.

منبع: کتاب )هاشمی رفسنجانی(، دوران مبارزه ، زیر نظر مهندس محسن هاشمی، دفتر نشر معارف انقلاب،1376

***********************************************

1-ناصر مقدم از افسران ارشد ارتش شاه بود که بعد تر به عنوان چهارمین رئیس کل ساواک منصوب شد، در تیرماه 1300 متولد شد و بعد از تحصیلات مقدماتی در دانشکده افسری و دانشگاه جنگ و فرماندهی عالی و ستاد مشترک تحصیلات نظامی خود را به پایان رساند. او از فروردین 1321 تا اول شهریور 1343 مناصب و موقعیتهای مختلفی داشته است و در مراکز مختلفی از جمله لشکر 2 مرکز، اداره بازرسی ارتش، اداره موتوری ارتش، دانشکده افسری، لشکر 10 خراسان، لشکر گارد شاهنشاهی، ستاد ارتش، لشکر 5 لرستان، وزارت دفاع، دادستانی ارتش، دانشگاه نظامی، اداره دادرسی ارتش، دانشگاه جنگ، دادرسی ارتش، کارگزینی ارتش، گارد شاهنشاهی و آجودانی نیروهای مسلح سمت هایی را داشته است.

مقدم در پس از قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به عنوان چهارمین رئیس ساواک به ریاست اداره سوم این سازمان منصوب شد. وی حدود ده سال در رأس اداره کل سوم ساواک باقی ماند. بخش اعظمی از فعالیتهای ساواک بر ضد روحانیون و مبارزان انقلاب اسلامی در دهه 1340توسط وی صورت گرفت. بعد از سال 1349 برای مدتی ساواک را ترک کرد و به عنوان رئیس اداره دوم ستاد مشترک ارتش، مسئولیت امور «اطلاعات و ضد اطلاعات» ارتش رژیم پهلوی را عهده دار شد.پس از آن وی مجددأ اواسط خرداد ماه ۱۳۵۷ به جای نعمت‌الله نصیری به ریاست ساواک منصوب شد. 

او ارتباط نزدیکی با شاه داشت و هرچه از نیمه سال 1357 می‌گذشت، تماسها، مذاکرات و گفت و گوهای او با شاه افزایش می‌یافت. مقدم به جهت اینکه فکر می کرد پس از پیروزی انقلاب آسیبی متوجه او نمی شود و امیدوار بود دولت بازرگان شغلی به او واگذار کند، از کشور فرار نکرد. اما روند تحولات چنانکه او انتظار داشت پیش نرفت و پس از مدتی دستگیر و زندانی شد.

تیمسار مقدم جزو اولین گروه از مقامات نظام پیشین بود که محکوم به اعدام شد و حکم اعدام وی سرانجام در بامداد ۲۲ فروردین ۱۳۵۸ به اجرا درآمد. او در گورستان ابن بابویه شهرری به خاک سپرده شده است.(به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، https://www.yjc.ir)