خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی / کتاب «دوران مبارزه»
دو روی تمدن غرب
آیت الله هاشمی رفسنجانی، در سال 1354 سفری به اروپا و آمریکا جهت هماهنگ ساختن انقلابیون مسلمان انجام داد. ایشان در خاطرات خود درباره دیدار از غرب چنین نوشته است :
آشنایی با تمدن غرب یکی از هدف‌های من سفر به اروپا بود. اما با توجه به بُعد سیاسیِ این سفرها ـ و در مواردی تلاش در مخفی بودن بعضی از ترددها ـ امکان زمینه‌سازی برای بازدیـد از مراکز مهم اقتصـادیِ آن‌ها و امثـال آن نبود. آنچه بیشتر امکان پذیر بود، تماشای مظاهرِ تمدن مانند کتابخانه‌ها، موزه‌ها، شهرسازی، جاده‌سازی و غیره بود.
آنچه در لندن بیشتر جلب توجه می‌کرد، موزه‌های تخصصی تاریخ علوم، تاریخ صنایع، کتابخانه‌ها، رصدخانه و غیره بود. راهنماهای خوبی هم آنجا بود.
در امریکا بیش از هر چیز ـ در این زمینه‌ها ـ دیدنِ جنگل‌های رِدوود برایم جالب بود. پیش از سفر، در کتاب‌ها مطالبی در این زمینه خوانده بودم و نسبت به آن ذهنیتی داشتم. جنگل‌هایی مصنوعی و عظیم، با درخت‌هایی صاف، تناور و به بلندای صدمتر، یا بیشتر. در سفر اخیرم به مازندران، دیدم مهندسی از این نهال‌ها را 25 سال پیش از آنجا آورده است. این نشان می‌دهد که زمین‌های مازندران هم دارای چنین استعدادی است. به آقای کلانتری توصیه کردم به این امر توجه بیشتری داشته باشد. دیدنی‌های دیگر هم زیاد بود، مانند غارهایی عظیم با مثلا سه هزار سال سابقه.
سازمان ملل، شورای امنیت و جلسات آن هم برایم از دیدنی‌های این سفر بود. در سازمان ملل از طریق بعضی نشریه‌هایی که مخالفین رژیم منتشر می‌کردند، خبر آزادیِ آیت‌الله خامنه‌ای را دیدم که خوشحال شدم. پیش از سفر، چند ماهی بود که ایشان را دستگیر کرده بودند که هیچ خبری از وضع‌شان نداشتیم و برای‌مان نگران کننده بود. در همان مرکز سازمان ملل، روی کارت پستالی که عکس مجسمه آزادی را داشت نامه‌ای برایشان فرستادم. در بازگشت متوجه شدم که به دست‌شان رسیده است، و اخیرآ کپی آن را دیدم.
در لوس آنجـلس، هالیـوود را هـم دیـدم، منطقـه مسکونـیِ هنـرمنـدان، چیزهایـی برای دیـدن داشت. بی‌بنـد و باری‌هـای غـرب و آزادی‌های بی‌حساب در این زمینـه، از نظـر اجتماعـی نفـرت آور بود. در مقابـل، آزادی‌های سیاسی جـاذبـه داشت. البتـه در آن روزها روابط اروپـا و امریـکا با ایـران خوب بود و زمینه سوءظنی نبود. در مقابل، وضـع کشورهـای آلمـان شرقـی و بلغارستـان و یوگسلاوی تـأسف آور بود. مـأمـوریـن با هـر بهانـه‌ای مـزاحمت ایجـاد می‌کردنـد و با رشوه‌ای ناچیـز ـ مثـل یـک قلـم ـ راضی می‌شدند.
با راهنماییِ برادرم محمد، بیست ایالت از امریکا را دیدم. احساس من این بود که چنین قاره عظیمی با این همه منابع و امکانات هیچ نیازی به دست اندازی به کشورهای دیگر ندارد. اما چه باید کرد، پی‌آمد قدرت، سلطه‌طلبی است ....
منبع: کتاب )هاشمی رفسنجانی(، دوران مبارزه ، زیر نظر مهندس محسن هاشمی، دفتر نشر معارف انقلاب،1376