خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی / سال ۵۹ / کتاب «انقلاب در بحران »

با انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان و رسمیت یافتن جلسات مجلس شورای ملی، شورای انقلاب (از تاریخ پنج‌شنبه ۲۶ تیرماه  ۱۳۵۹) پس از حدود ۱۸ ماه فعالیت رسمی به کار خود ازنظر قانون‌گذاری خاتمه داد. البته قرار شد آن بخشی از اعضای شورا که هم‌زمان مسئولیت وزارت را نیز بر عهده داشتند، تا انتخاب دولت جدید برسرکار باشند ولی نه به‌عنوان شورا، بلکه به نام اعضای هیئت دولت انتقالی که کار را به دولت جدید تحویل دهند.

تا این تاریخ، شورای انقلاب بیش از یک هزار لایحه را مورد بحث و بررسی و تصویب قرار داده بود که قانون ملی شدن بانک‌ها، قانون ملی شدن شرکت‌های بیمه، قانون ملی شدن صنایع بزرگ، قانون اصلاحات ارضی، قانون تشکیل شوراهای محلی و... از مهم‌ترین آن‌ها بود. همچنین تشکیل نهادهای انقلابی سپاه پاسداران و جهاد سازندگی و پیوستن ایران به جنبش کشورهای غیرمتعهد و لغو قراردادهای استعماری با شوروی و آمریکا از دیگر کارهای شورای انقلاب بود.

در این میان، فراهم آوردن شرایط قانونی و اجتماعی برگزاری پنج دوره رفراندوم و انتخابات برای تعیین سیستم حکومتی نظام انقلابی جدید که اجرای آن در میان دیگر انقلاب‌های مردمی یک استثناء است، ازجمله دستاوردهای شورای انقلاب محسوب می‌شد. جمع ما در شورای انقلاب در آخرین روزهای فعالیت آن متشکل بود از آقایان بهشتی، خامنه‌ای، موسوی اردبیلی، بازرگان، بنی‌صدر، باهنر، سحابی، شیبانی، قطب‌زاده، مهدوی کنی، معین‌فر، حبیبی و من.

چون بررسی کارنامه و عملکرد شورای انقلاب، با توجه به وسعت وظایف و کارهای انجام شده، به‌سادگی انجام‌پذیر نبود و نمی‌شد آن را در چند صفحه بیان نمود، قرار شد در فرصتی مناسب عملکرد شورا به‌صورت بیلانی جامع و در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تنظیم‌شده و برای قضاوت مردم، پیش روی آن‌ها قرار گیرد.

زحمت این کار را مرحوم شهید دکتر [محمدجواد] باهنر پذیرفت و پس از فراهم آوردن مقدمات کار، در کنفرانسی مطبوعاتی و رادیو و تلویزیونی (در ظهر روز پنج‌شنبه و عصر روز شنبه، ۲۲ و ۲۴ شهریور  ۱۳۵۹) کارنامه ۱۸ ماهه شورای انقلاب و دولت‌های منصوب این شورا را به خبرنگاران داخلی و خارجی ارائه داد.

باید گفت که شورای انقلاب در طول مدت فعالیت خود، وظایف بسیار سنگینی را بر عهده داشت و مشکلات زیادی را از اختلاف‌سلیقه‌های درونی تا فعالیت‌های ضدانقلاب داخلی و خارجی پشت سر گذاشت. خصوصاً در چندماهه آخر که علاوه بر اینکه مرجع قانون‌گذاری بود، وظایف قوه مجریه را نیز انجام می‌داد که این بر دشواری کارها افزوده بود.

منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات ۱۳۵۹، انقلاب در بحران، زیر نظر عباس بشیری، دفتر نشر معارف انقلاب