خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی / دوران مبارزه

اساتید و هم مباحثه های آیت الله هاشمی رفسنجانی در حوزه علمیه قم

تاریخ : 0/0/1342

در حوزه قم کلاس‌های مشخص و رسمی برای سطوح مختلف نبود.  هر طلبه به میل و تشخیص خود استادی برای هر درس انتخاب می‌کرد و محل ثابت و مشخصی هم برای درس نداشتیم.  در مسجد،  صحن،  رواق‌های حرم، منزل،  حجره‌ها و هر جای دیگر ممکن بود این درس‌ها گفته شود و حضور دیگران هم آزاد بود.  از یک تا ده‌ها شاگرد ممکن بود در یک درس باشند و کسی هم نظارت نداشت.  برای مباحثه‌ها هم همه چیز آزاد و انتخابی بود. به این ترتیب،  از جامع‌المقدمات تا کفایه درس اساتید زیادی را دیدم. در میان آن‌ها،  در ادبیات شهید سعیدی،  دکتر محسن جهانگیری و آقایان سید موسی صدر و محمدی و صالحی نجف‌آبادی و شب‌زنده‌دار؛  و در فقه و اصول آقایان منتظری، مشکینی،  سلطانی،  تبریزی،  صدوقی، اعتمادی،  نوری و مجاهدی را به خاطر دارم.  در درس خارج از درس‌های آیات عظام بروجردی،  امام راحل،  داماد، گلپایگانی،  شریعتمداری،  حایری یزدی،  نجفی مرعشی استفاده کرده‌ام.  در فلسفه و تفسیر از درس علامه طباطبایی و آیت‌الله زاهدی و آیت‌الله منتظری بهره بردم.  البته استفاده‌های اساسی علمی و اخلاقی و فکری را از محضر امام راحل برده‌ام.

با آقای ربانی املشـی ـ به عنوان هم‌مباحثه ـ  آشنا شدیم،  که تا آخر دوران تحصیل همچنان با ایشان هم‌مباحثه بودیم؛  با آقای ربانی املشی در ماه‌های اول ورود به قم آشنا شدم.  و در دوستی و هم‌کاری و معاشرت به حد اعلا رسیدیم.  و سرانجام عقد اخوت خواندیم.

در تمام این مدت آشنایی و برادری همیشه هم‌مباحثه بودیم،  در همه سطوح تحصیلی، از مقدمات تا خارج.  دوبار به خاطر دوستی با ایشان سفر تبلیغی به املش داشتم و در آنجا در منزل پدر بزرگوار آن مرحوم بودم.  وقتی که ایشان در فردوس خراسان در حال تبعید بودند به دیدن‌شان رفتم.  پدرشان هم آن موقع در آنجا بودند.  در مراجعت با من آمدند. با ماشین پژوی شخصی خودم ایشان را به املش رساندم.

هم‌مباحثـه دیگر ما آقای تربتی  ـ برادرهمسر آقای مروارید و پسر بزرگ مرحوم اسلامی ـ بود که الآن پزشک است.  به همین ترتیب،  درس را ادامه دادیم و زمانی با آقایان صانعی و بهجتی مباحثه داشتیم.

منبع: کتاب )هاشمی رفسنجانی(، دوران مبارزه ، زیر نظر مهندس محسن هاشمی، دفتر نشر معارف انقلاب، 1376