خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی – انقلاب و پیروزی نقدی برکتاب فلسفه تاریخ دکتر حبیب الله پیمان توسط هاشمی

نقدی برکتاب فلسفه تاریخ دکتر حبیب الله پیمان توسط هاشمی تاریخ: 1354 هجری شمسی      در کنار مطالعات و تحیقاتی که بر روی قرآن داشتم، یکی دو کار دیگر هم بود که در پر کردن اوقات فراغت زندان نقش داشت. یکی تلاش برای آشنایی با زبان فرانسه بود که برای این کار از دکتر ]عباس[ شیبانی که در این زبان مسلط بود، استفاده کردم و ترجمه فرانسوی قرآن را ـ از بلاشر معروف ـ موضوع کار قرار دادیم. بعد از چند ماه، پیشرفت خوبی داشتم به طوری که با مطالعه حدود دو جزء از آن ترجمه، حدود شصت اشکال یادداشت کردم. جزوه با ارزشی بود که متاسفانه مفقود شده است.     کار دیگرم نوشتن نقدی برکتاب فلسفه تاریخ دکتر ]حبیب‌الله[ پیمان بود. چگونگی انجام این کار هم به این ترتیب بود که پیش از این زندان و در اوج مبارزه مسلحانه و محدود شدن بحثهای علنی و نفوذ افکار مارکسیستی از طریق مجاهدین خلق و کمونیستها در بین جوانان و گرایش این نسل به مارکسیسم، ازطرف جمع دوستان به من و آقای باهنر و دکتر پیمان، ماموریتی داده شد مبنی براینکه به‌طور دسته جمعی تلاش کنیم در زمینه فلسفه تاریخ ـ که از محورهای اصلی اختلاف بود ـ فلسفه‌تاریخی با بینش قرآنی ارائه کنیم تا به صورت متن آموزشی درجلسات نیروهای مبارز مورد استفاده قرار گیرد.     جمع ما جلسات زیادی برگزار کرد و در مواردی به نتایج خوبی هم رسیدیم و مواردی هم در برنامه بررسی بود که با بازداشت من، جلسات ادامه نیافت. اما بعداً در زندان کتابی بنام "فلسفه تاریخ"، به دستمان رسید که عمدتاً نظر شخصی آقای دکتر پیمان در مسائل مطروحه بود و اگر کسی نمی‌دانست، آن جمع‌بندی را به حساب مجموعه ما می‌گذاشت. این موضوع بحثهای مهمی را در محفل ما و بین ما و دیگران بوجود آورد و آقایان علمای زندان از من توضیح می‌خواستند.     همین مسأله باعث شد که من آن کتاب را به دقت خواندم و حدود چهل اشکال اساسی به مطالب آن یادداشت کردم و بعد این یادداشتها را توسط آقای مهدوی کنی، که از زندان آزاد شدند، برای آقای دکتر باهنر فرستادم و از ایشان خواستم که با مذاکره مجدد با آقای پیمان، موارد اشاره شده را اصلاح کنند. البته از سرنوشت آن یادداشت‌ها اطلاعی ندارم هر چند که می‌دانم آن نوشته‌ها بعدها اثر مطلوبی در میان دوستانمان داشت و از جمله آقای مطهری مرا به خاطر مطرح کردن اشکالات آن کتاب مورد محبت قرار داد و از انجام چنین کاری ابراز خرسندی نمود.منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری