عوامل پیروزی انقلاب از دید آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانیتاریخ 0/0/1357      چند عامل، پیروزی انقلاب اسلامی را برای ملت ما به ارمغان آورد. عامل اول وضع نابهنجار رژیم بود، یعنی شرایط بسیار بدی که از نظر اقتصادی و سیاسی در اجتماع ایجاد کرده بود، بستر مناسبی برای گسترش مخالفت با او شد.عامل دوم، مردم و روحیات مذهبی آنها بود. اکثریت قوی مردم که از اوضاع اجتماعی کشور، ناراحت بودند به شدت علاقمند به اسلام بودند. به ویژه آن روزها که رژیم با اسلام مبارزه می‌کرد، تعصب مذهبی مردم و عشق و علاقه آنها به اسلام قوی‌تر هم شده بود. در واقع این عواطف مذهبی، آن قدرت عظیم مردمی را در صحنه انقلاب، متجلی ساخت.     عامل سوم، شخص رهبری امام بودند، که لازمه آن مقطع تاریخی و این قدرت عظیم ملی بود. لازم بود کسی این نیروی عظیم  مردمی را جهت دهد و هماهنگ و متحد کند. امام وظیفه رهبری را خوب برعهده گرفتند و از عهده آن نیز به خوبی برآمدند. البته شاگردانی خوب، مقاوم و آگاهی نیز داشتند، که ایشان را در این مسیر کمک می‌کردند. در این میان مرجعیت امام، سرمایه بزرگی برای ایشان محسوب می‌شد، زیرا که این امر مشروعیت و مقبولیت کلامشان را دوچندان می‌ساخت و ایشان هم به نیکی از آن بهره بردند.     عامل چهارم و مهمتر از همه، شبکه روحانیت و برنامه‌های مذهبی آن در سراسر کشور بود، که به صورت یک حزب بسیار نیرومندی عمل می‌کرد. حزبی که در درون خود بودجه و برنامه داشت. کانون‌هایش مثل مساجد و حسینیه‌ها همیشه فعال بودند و زمان‌بندی برنامه‌هایش مثل محرم، صفر، فاطمیه، ایام وفات و یا تولد ائمه همیشه برقرار بود. نیروهای این شبکه که در حوزه‌های علمیه سراسر کشور به ویژه در قم، مشهد و اصفهان به تحصیل علم مشغول بودند، با هدف ترویج اسلام و انقلاب، به شهرها و روستاها می‌رفتند و بذر آگاهی را در میان مردم آن مناطق می‌پاشیدند امام از جایگاه شایسته خویش، این جریان گسترده را به درستی هدایت کردند.     این مجموعه باعث بسیج مردم‌به سطحی شد که در پانزده خرداد 42، با وسعتی کمتر و در 22 بهمن 57، با عشق و آگاهی بیشتر، پیروزی انقلاب اسلامی را به ارمغان آورد.منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری