خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی – انقلاب و پیروزی تحلیل آیت الله اکبر هاشمی از تشکیل خودجوش کمیته های انقلاب

تحلیل آیت الله اکبر هاشمی از تشکیل خودجوش کمیته های انقلابتاریخ : 0/11/1357 تصور براین بود که پس از پیروزی انقلاب، وضع آشفته‌ای داشته باشیم و هیچ چیز در سرجای خود نباشد؛ چرا که ابزار نظم وجود نداشت؛ نه پلیسی، نه تشکیلات اداری و نه سازمانی و گروهی برای اداره جامعه، که تقریباً همینطور هم شد. اما حضور دلسوزانه مردم و شخصیتهای موثر مانع آشفتگی کشور شد و کمیته‌های انقلاب به صورت خودجوش در سراسر کشور به وجود آمدند و نقش مهمی در جلوگیری از آشفتگی ایفا کردند. ما در شورای انقلاب تلاش کردیم با شکل دادن منطقی به این کمیته‌ها، با سرعت به امور جاری کشور سر و سامانی بدهیم.تا چندین روز پس از پیروزی انقلاب، هنوز تیراندازی و تا حدودی ناامنی در تهران و برخی از شهرهای بزرگ ادامه داشت و حتی حمله به اماکن دولتی، ورود غیر مجاز به منازل اشخاص، هرج و مرج‌های خیابانی و زدوخوردهای پراکنده دیده می‌شد و گفته می‌شد در روزهای درگیری 21 و 22 بهمن، برخی از مردم و بعضی از گروههای سیاسی، اسلحه‌های بسیاری را ـ از هر جایی که به دستشان رسیده بود، مثل پادگانها و کلانتریها ـ برده بودند و گزارشهای اولیه حاکی از آن بود که بیش از 300 هزار قبضه اسلحه در دست مردم عادی است؛ حتی پسرم محسن که در آن موقع جوانی 18 ساله بود، از کلانتری و ساواک منطقه سلطنت آباد، یک کلت و یک اسلحه یوزی ـ از نوع اسرائیلی ـ به دست آورده بودکه بعدآ تعریف کرد اسلحه یوزی‌اش، توسط گروهی از افراد وابسته به گروهگها، در یک ایست و بازرسی شبانه، مصادره شد و کلت را نیز به یکی از کمیته‌هایی که برای دریافت اسلحه‌های مردم، در مساجد تشکیل شده بود، برگردانده است.به هر حال در چنین شرایطی طبیعی بود که حفظ امنیت توسط کمیته‌ها، به صورتی کامل، امری دشوار و حتی غیر ممکن به نظر برسد. به همین دلیل به نظر ما خلع سلاح عمومی یک ضرورت بود؛ هر چند که همین گروههای سیاسی که دارای واحدهای شبه نظامی بودند، با آن مخالفت می‌کردند. امام هم در پیامی که یک روز بعد از پیروزی انقلاب صادر کردند، ضمن فراخواندن ملت برای ساختن ایران، به این مسأله توجه کردند و فرمودند: "باید تمام اسلحه‌هایی که در دست مردم است، جمع شود. هر کس اسلحه‌ای پیدا کرد باید به مسجد محل خود ببرد و به امام جماعت مسجد تحویل بدهد و بعد این اسلحه‌ها از مسجد به کمیته آورده شود و کمیته این اسلحه را در اختیار سربازان اسلامی که برای دفاع از اسلام و مسلمین تدارک دیده شده‌اند، می‌گذارد. فقط باید این سربازان، مسلح باشند و دیگران نیازی به اسلحه ندارند، تسلیحات باید زیر نظر کمیته‌ها باشد..." و در پیام دیگری نیز اسلحه‌هایی که به دست مردم افتاده را از بیت‌المال مسلمین و خرید و فروش آنها را حرام دانستند و از مردم خواستند که این اسلحه‌ها را به کمیته مخصوصی که از طرف نخست وزیر تشکیل شده است، تحویل دهند و شاید این اولین ماموریت رسمی برای اولین نهاد انقلابی بعد از پیروزی بود. جمع آوری اسلحه هایی که در اختیار مردم و گروهها بود، ایست و بازرسی‌های خیابانی، حفاظت از اماکن مهم دولتی، همکاری با شهربانیها و کلانتریها و ژاندارمریها، دستگیری عوامل فساد وابسته به رژیم شاه و تحویل آنها برای محاکمه و...از جمله وظایف مهم و چند گانه کمیته‌های انقلاب بود.در شورای انقلاب، بعضی از اعضای دولت موقت با کمیته‌ها ـ با این ادعا که اینها فاقد انضباط سازمانی هستند ـ مسأله داشتند. به خاطر همین، تصمیم گرفته شد نسبت به سازماندهی رسمی کمیته‌ها، سریعتر اقدام شود؛ در همین ارتباط آیت‌الله مهدوی کنی ]در تاریخ 10 اسفند  1357[ از سوی امام، به سرپرستی کمیته‌ها منصوب شدند. بعد از آن فعالیت این کمیته‌ها بهبود یافت و آنها توانستند کارهای موثر و خوبی انجام دهند، هر چند که انتقادها و ایراداتی هم به برخی از کارهای آنها، مطرح می‌شد. منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 58-1357 ، انقلاب و پیروزی، زیر نظر عباس بشیری