خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی – انقلاب در بحران سخنرانی ابوالحسن بنی صدر،رئیس جمهور در دانشگاه تهران به روایت آیت الله هاشمی رفسنجانی
سخنرانی ابوالحسن بنی صدر،رئیس جمهور در دانشگاه تهران به روایت آیت الله هاشمی رفسنجانی
تاریخ : 2/2/1359
با صدور اطلاعیه شورای انقلاب، دانشجویان عضو انجمن‌های اسلامی که برخی از دانشگاهها را در تصرف خود داشتند، آمادگی خود را برای همکاری با این شورا و واگذاری دانشگاهها به دولت اعلام کردند. اما گروههای سیاسی که در دانشگاهها دارای ستاد عملیاتی بودند و از آنجا فعالیتهایشان را که عمدتآ حرکتهای ضد انقلابی بود، هماهنگ می‌کردند، به مخالفت با تصمیم شورا پرداختند و بسیاری از آنها از تخلیه مکانهای خود سر باز زدند. همین امر ادامه درگیری و تشنج را در اطراف بیشتر دانشگاهها، به همراه داشت.
سرانجام شورای انقلاب ]در جلسه اول اردیبهشت 1359[ با بررسی شرایط موجود تصمیم گرفت برای خاتمه دادن به این بحران، وعده داده شده در بیانیه خود مبنی بر فراخوانی مردم برای حضور در دانشگاهها را عملی سازد و به همین منظور از عموم مردم دعوت شد در دانشگاه تهران اجتماع کنند و به سخنان رئیس‌جمهور گوش دهند و قرار شد کلیه اعضای شورای انقلاب به همراه هیأت دولت ابتدا در نخست‌وزیری گرد هم بیایند و سپس با هم به سمت دانشگاه تهران برویم.
این کار ]در صبح روز سه‌شنبه، دوم اردیبهشت 1359[ انجام شد. به طوری که همزمان با حرکت گروه گروه از مردم که از نقاط مختلف شهر با وسیله نقلیه و یا با پای پیاده به سمت دانشگاه می‌رفتند، ما نیز با یک دستگاه مینی‌بوس که در آن علاوه بر آقای بنی‌صدر، رئیس‌جمهور، آیت‌الله خامنه‌ای، مهندس بازرگان، آیت‌الله موسوی اردبیلی، آقای باهنر، دکتر چمران، دکتر شیبانی، مهندس معین‌فر، من و چند تن دیگر از اعضای شورای انقلاب و هیأت وزیران نشسته بودند، عازم دانشگاه تهران شدیم.
حضور و استقبال مردم بسیار شگفت‌انگیز بود. به نحوی که علی‌رغم پیش‌بینی‌های حفاظتی که شده بود، تقریبآ عبور از بین مردم، غیرممکن به نظر می‌رسید. ازدحام جمعیت به قدری بود که خیابانهای اطراف دانشگاه تا شعاع وسیعی از جمعیت پر شده بود و بسیاری از آنها با در دست داشتن پلاکاردهایی در تأیید اسلامی شدن دانشگاهها، به حمایت از تصمیمات رئیس‌جمهور و شورای انقلاب شعار می‌دادند. با حضور جمع ما در جایگاه سخنرانی، مردم به شدت ابراز احساسات کردند و برای لحظاتی جایگاه سخنرانی از هجوم جمعیت پوشیده شد. در چنین شرایطی مراسم رسمی آغاز و آقای بنی‌صدر شروع به سخنرانی کرد.
رئیس‌جمهور در بخشی از سخنان خود خطاب به حضار گفت: «امروز روز بزرگی در تاریخ ما است که حاکمیت شما (مردم) از طریق شورای انقلاب به کرسی می‌نشیند... در این روزهایی که بر ما گذشت دو موج پیدا بود. یکی موجی که به خواست خدا و به اراده استوار شما پیروز شد. یک موج دیگری که ممکن بود به صورت آشوب، اغتشاش تمامی کشور را در کام خود فرو برد، آن توطئه‌ای که چیده شده بود و احتمال وقوع داشت، این بود که سرتاسر کشور را در تعطیل و اغتشاش و زد و خورد فرو ببرند. اما هوشیاری مردم ما، امام امت ما، رئیس‌جمهور منتخب شما، شورای انقلاب مورد تأیید شما، موجب شد که موج انقلاب فرهنگی در اصل اساس خود پیروز شود.» وی سپس تأکید کرد «رهبری امروز ایران از انقلاب فرهنگی این را می‌فهمد که در مزارع و کارخانه‌ها و سازمان‌های اداری و در همه جای کشور، آهنگ شتاب‌گیر کار و ابداع و خلاقیت، جایگزین آهنگ تخریب بشود.»
به دنبال این حرکت گسترده مردمی و در پی سخنرانی امام (ره) که در آن فرموده بودند: «ما از حصر اقتصادی نمی‌ترسیم، ما از دخالت نظامی نمی‌ترسیم، آن چیزی که ما را می‌ترساند، وابستگی فرهنگی است. ما از دانشگاه استعماری می‌ترسیم» و تأکید ایشان مبنی بر اینکه: «من از تمام جوانها خواستارم که کارشکنی نکنند و مقاومت نکنند، که اگر مقاومت کردند، ما تکلیف آخر را برای ملت معیّن می‌کنیم.» جو دانشگاهها، تقریبآ آرام شد و آخرین گروههایی هم که در مقابل دستور شورای انقلاب برای جمع‌آوری ستادهای عملیاتی خود مقاومت می‌کردند، به نوعی تسلیم شدند و وسایلشان را جمع‌آوری و به خارج از دانشگاهها منتقل کردند.
در این مقطع، خشم و ناراحتی اکثریت دانشگاهیان انقلابی و مسلمان، به حدی رسیده بود که قابل مهار و کنترل نبود. آنها خواستار تعطیلی هر چه سریعتر دانشگاهها و آغاز حرکت انقلاب فرهنگی بودند، ولیکن ما در شورای انقلاب تأکید داشتیم که هم گروههای مخالف و هم دوستان انجمن‌های اسلامی طوری رفتار کنند که دانشگاهها بتوانند پنج هفته آخر را تا زمان تعطیلی، با آرامش و با نظم کارشان را تمام کنند تا شورای انقلاب هم با فرصت کافی بتواند برای تنظیم برنامه آموزشی، خود را آماده کند. هر چند که ما از خواست منطقی سازمان‌های اسلامی و دانشجویان انجمن اسلامی پشتیبانی می‌کردیم و معتقد بودیم که باید انقلاب فرهنگی هر چه زودتر صورت گیرد، ولی صلاح می‌دیدیم که این کار تا پایان امتحانات آخر ترم دانشجویان به تأخیر بیفتد.
منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 1359، انقلاب در بحران، زیر نظر عباس بشیری، دفتر نشر معارف انقلاب