دیدگاه آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره توافقنامه بین رئیس جمهور و حزب جمهوری اسلامی

تاریخ : 3/4/1359

به دنبال اتهام توطئه و کودتا علیه رئیس‌جمهور که با انتشار نوار سخنان دکتر آیت در روزنامه انقلاب اسلامی، شدت گرفته بود، بار دیگر روابط بین مسئولان کشور متشنج شد و گروهی با دستاویز قرار دادن این مسأله، حزب جمهوری اسلامی را مورد حمله و تهاجم قرار دادند و این در حالی بود که امام طی سخنانی ]در تاریخ 1 تیر  1359[ اهمیت حفظ اسلامیت نظام را مورد اشاره قرار داده بودند و بار دیگر بر دوری از اختلافات و حرکت در تحت لوای توحید تأکید کرده بودند.

همین سخنان امام موجب گردید که ما برای رفع اختلافات پیش‌قدم شویم و جلسه‌ای را برای رفع سوءتفاهم‌های پیش‌آمده بین رئیس‌جمهور و حزب جمهوری اسلامی برپا کنیم.

این جلسه ]در تاریخ 3 تیر  1359[ در منزل دکتر ]محمد جواد[باهنر و پس از جلسه رسمی شورای انقلاب با حضور آقایان بنی‌صدر، بهشتی، خامنه‌ای، مهدوی کنی، موسوی اردبیلی، بازرگان، سحابی، باهنر، من و جمعی دیگر از اعضای شورا تشکیل شد و تقریبآ همه حرفهای گفتنی از سوی طرفین زده شد و در نهایت هم مشخص  شد که اختلاف فاحشی بین ما وجود ندارد، بلکه گاهی به وسیله دشمنان کینه توز و گاهی هم به وسیله دوستان ناآگاه، اختلاف دیدگاهها که خواه ناخواه در هر جامعه‌ای وجود دارد، جنگ قدرت وانمود می‌شود و مسائلی را ایجاد می‌کند. در خصوص جریان اخیر نیز به اتفاق اعلام شد که این مسأله مربوط به دیدگاههای شخصی آقای آیت است و هیچ ارتباطی به حزب و یا دوستان ما در شورای انقلاب ندارد.

خلاصه اینکه: «جلسه خوش انجامی بود و در خیلی از مسائل که قضاوتی غیابی از یکدیگر داشتیم، به نقاط مشترکی رسیدیم و تقریبآ سوء تفاهم‌های موجود برطرف شد و قرار شد با همکاری و هماهنگی و تفاهم کامل، مسئولان مملکتی و همچنین حزب جمهوری اسلامی کار خود را ادامه بدهند و از هر گونه مسائلی که احیانآ رسانه‌ها می‌خواهند به وجود بیاورند که باعث ایجاد جو تشنج باشد، جلوگیری شود و تصمیم گرفته شد بیشتر مسئولان با مردم صحبت کنند و حتّی مصاحبه رادیو و تلویزیونی مشترکی هم آقای بنی‌صدر، رئیس‌جمهور و بعضی از اعضای شورای انقلاب انجام دهند تا مسائل با هماهنگی بیشتری برای مردم تشریح شود.»

در پایان هم پس از بحث و گفتگوی فراوان، توافقنامه‌ای تهیه و همه آن را امضا کردیم. رئوس این توافقنامه چنین بود :

ـ محور همکاری و عمل اسلام در جامعیت و خلوص خویش است.

ـ با افراد گروههای التقاطی تا وقتی بر عقیده التقاطی هستند، همکاری و وحدت میسر نیست، اما دشمنی و رفتار خشن و زورگویانه نیز جز در مقام مقابله به مثل جایز نیست.

ـ بروز هرگونه تمایل التقاطی از هر نوع باید فورآ در جمع طرح و انتقاد شود.

ـ اصل میان تمایل‌ها بر همکاری و براساس نظر و اخلاق اسلامی است.

ـ گروهها و احزاب در جامعه ما پذیرفته هستند، رفتار ما با گروههای اسلامی به ترتیب زیر است:

الف ـ اتخاذ روشهای غیراسلامی از قبیل دروغ، تهمت و... از سوی گروههای اسلامی ممنوع است و در این راه باید با سرعت و قاطعیت تصمیم لازم اتخاذ و اعلام شود.

ب ـ گروههایی که برطبق قانون اساسی امکان فعالیت دارند تا وقتی به رویه خشونت نگرویده‌اند و به توطئه دست نزده‌اند و بحث آزاد را نفی نکرده‌اند، باید در حدود قانون اساسی فعالیت آنها حفظ شود و بالاتفاق با هر نوع تخلف مقابله شود.

ج ـ با گروهها تا وقتی اسلام را در جامعیت خویش نپذیرفته‌اند، وحدت بنیادی ممکن نیست.

ـ هیچ کس و هیچ گروه اسلامی نباید قوت خود را در ضعف دیگران بجوید و همه باید بکوشند که نهادهای قانون اساسی تضعیف نشود.

ـ قانون باید از سوی همه مراعات شود، ولی نباید قانون چماق شود. برای این کار باید :

الف ـ رئیس‌جمهور، مجلس، ارگانهای دولت و روحانیت تضعیف نشوند.

ب ـ قانون باید توسط مقام مسئول و به دستور مقام دستور دهنده قانون، به مورد اجرا در آید.

ـ از صاحبان تخصص در پیشرفت مملکت باید استفاده شود و در این مورد کافی است که مقامات مسئول مملکتی تا سطح معاونین وزرا پایبند به مسائل مذهبی باشند.

ـ جوانان مسلمان باید مورد کمال توجه قرار گیرند و نباید با آنها طوری رفتار شود که احساس بازیچه شدن به آنها دست دهد. ولی این به آن معنی نیست که جوانان می‌توانند به جای مقامات تصمیم گیرنده، تصمیم بگیرند.

ـ جنگ و مبارزه قدرت، چه شخصی و چه گروهی، ممنوع است و باید کوشش فراوان در جهت تشکیل جبهه اسلامی به عمل آید.

ـ وابستگی و یا عدم وابستگی به گروه یا حزب نباید امتیاز به حساب آید. این احزاب و گروهها نیز نباید پناهگاه و یا وسیله کوبیدن اشخاص قرار گیرد.

ـ روزنامه‌ها نباید وسیله جنگ قدرت و به وجود آوردن و تشدید اختلافات شخصی قرار گیرند، در غیر این صورت باید به فوریت مؤاخذه شوند.

ـ رادیو تلویزیون نباید وسیله تسویه حسابهای گروهی و فردی باشد و باید خط عمومی انقلاب اسلامی و دولت اسلامی را تبلیغ کند.

جمع ما معتقد بود که اگر این توافقنامه به صورت کامل اجرا شود، آینده روشنتری پیش روی انقلاب خواهد بود، هر چند که با توجه به سوابق گذشته، امید چندانی به چنین امری نداشتیم.

منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 1359، انقلاب در بحران، زیر نظر عباس بشیری، دفتر نشر معارف انقلاب