تحلیل آیت الله هاشمی رفسنجانی از مقابله عراق با انقلاب اسلامی

تاریخ : 17/1/1359

دولت بعثی عراق از بدو پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، کارشکنی و خصومت با کشورمان را به طور جدی مد نظر داشت و عملا با حمایت از ضد انقلابیون و انجام برخی تحرکات و تجاوزات مرزی به مقابله با انقلاب ما پرداخته بود.

این مخالفتها و تجاوزات مرزی با گذر از نیمه دوم فروردین سال 59 و همزمان با گسترش تهدیدات آمریکا برضد ایران، ابعاد وسیع‌تری یافت؛ به طوری که دولت عراق در یک اقدام بی‌سابقه، حدود 15 هزار ایرانی‌الاصل ساکن عراق را ]در تاریخ  17 فروردین  1359[ به سوی مرزهای ایران راند و همزمان در شهرهای مذهبی بویژه نجف و کربلا به بیوت علما و آیات عظام حمله برد و بسیاری از آنان را دستگیر و برخی را هم به شهادت رساند و بعدآ نیز طی چند مرحله به مناطق مرزی ایران تجاوز و حملات گسترده‌ای کرد که منجر به درگیریهای شدید و تلفات زیادی گردید و البته به اینها هم بسنده نکرد، بلکه در صحنه سیاسی نیز کوشید با ادعای مطالبه جزایر سه‌گانه ایرانی ]تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی[ در خلیج فارس، حمایت کشورها و دولتهای عربی را برای مقابله با ایران جلب کند.

در این ارتباط، رژیم عراق کنفرانسی در بغداد برپا کرده بود و سعی داشت در قطعنامه پایانی آن ماده‌ای علیه ایران و در ارتباط با جزایر ایرانی گنجانده شود که با مخالفت شدید فلسطینی‌ها مواجه شد. نماینده فلسطینی‌ها در این کنفرانس گفته بود که انقلاب اسلامی ایران، انقلاب عظیمی است و برای فلسطین و دنیای اسلام و اعراب و کشورهای جهان سوم اهمیت دارد. همین سخنان موجب شده بود که این ماده از قطعنامه به تصویب نرسد و این یک پیروزی سیاسی برای انقلاب اسلامی محسوب می‌شد. اما این امر مانعی برای دولت عراق نشد که آنها را از اقدامات خصمانه خود علیه ایران باز دارد، بلکه کم کم بر ما روشن شد که آنها با هدف تحریک کشورهای عربی و برای سرپوش گذاشتن بر مشکلات داخلی خود و با هماهنگی و همراهی آمریکایی‌ها، به دنبال ایجاد بحران در روابط با ایران هستند.

امام(ره) با انتشار پیامی، این اقدام دولت عراق را محکوم کردند و فرمودند: «رژیم منحوس بعث که خود را برای معارضه با اسلام و مسلمین آماده نموده، باید بداند که در اشتباه است و ملت مسلمان ایران و عراق، آنان را به جای خودشان می‌نشانند و آنان را از صحنه خارج و به دست فراموشی تاریخ می‌سپارد»، ایشان همچنین از ملت و دولت ایران خواستند که آوارگان را پناه داده و وسایل زندگی آنان را فراهم کنند.

شورای انقلاب نیز در بررسی مسأله برآمادگی کامل نیروهای مسلح برای مقابله با تجاوزات مرزی تأکید کرد و به وزیر امورخارجه مأموریت داد این موضوع را از طریق مجامع بین‌المللی به صورت جدی پیگیری نماید. در انجام همین خواسته بود که وزارت امورخارجه به تجاوزات روز افزون عراق اعتراض می‌کرد و گزارش‌های مکتوب اعتراضی خود را به مجامع بین‌المللی از جمله سازمان ملل منعکس می‌ساخت.

البته هیاهوی حاصل از بحث گروگان‌های سفارت آمریکا همراه با اختلافات داخلی، موضوع گسترش تهدیدات عراق علیه ایران را تا حدود بسیاری تحت‌الشعاع خود قرار داده بود، به طوری که برخلاف انتظاری که از نیروهای مسلح وجود داشت، از طرف آنها و شخص آقای بنی‌صدر که علاوه بر ریاست جمهوری، جانشینی فرماندهی کل قوا را بر عهده داشت، به جز چند مورد مقابله محدود، اقدام مهمی برای پیش‌گیری و مقابله با تجاوزات عراق صورت نگرفت.

منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 1359، انقلاب در بحران، زیر نظر عباس بشیری، دفتر نشر معارف انقلاب