خاطرات آیت الله هاشمی رفسنجانی – انقلاب در بحران تحلیل آیت الله هاشمی رفسنجانی از تغییر در اختلافات ایران و آمریکا پس از مرگ شاه

تحلیل آیت الله هاشمی رفسنجانی از تغییر در اختلافات ایران و آمریکا پس از مرگ شاه

تاریخ : 5/5/1359

روز پنجم مرداد 59، خبر رسید که شاه مخلوع ایران در مصر مُرد. شادی روز فرار شاه، بار دیگر تازه شد و شهرها و روستاهای ایران را فرا گرفت. مردم ایران اینک خبر مرگ کسی را می‌شنیدند که سالها آنها و فرزندانشان را در اسارت و استبداد نگه داشته بود و وابستگی به بیگانگان را پیش از هرچیزی در کارها اولویت داده بود. اما شاید این خبر بیش از آنکه مردم ما را خوشحال کند، آمریکایی‌ها را خرسند ساخت. آنها چندی پیش از این، شاه را از کشور خودشان روانه پاناما کرده بودند و بعد هم با اهدافی پنهان که یکی از آنها می‌تواند احتمال جدی ارتباط نزدیک شاه با کودتای نوژه باشد، او را عازم مصر کردند. در آنجا هم انور سادات که ضدیتش با ایران قطعی بود، از شاه استقبال و پذیرایی شاهانه کرد، ولی بیماری سرطان فرصت چندانی به شاه ایران برای ماندن در مصر نداد.

طبیعی بود که حالا آمریکایی‌ها انتظار داشته باشند که مرگ شاه در اختلافات ایران و آمریکا و وضعیت گروگان‌ها، تغییر ایجاد کند.

این اتفاق البته می‌توانست در روابط ما و آمریکا تأثیر گذار باشد، ولی آمریکایی‌ها شرط اصلی چنین تأثیری را که تغییر رفتارشان با ایران انقلابی بود، از یاد بردند و همچنان با تبلیغات دامنه‌دار و دروغ علیه ایران، بلوکه کردن حسابهای ایران، تحویل ندادن قطعات یدکی که قبلا پول آنها را گرفته بودند، همکاری با گروههای ضدانقلاب چپ‌گرا و سلطنت‌طلب، تحت فشار قرار دادن کشورهای غربی طرف معامله ایران و دهها مورد دیگر، به جای این که در جهت رفع مشکلات گام مثبتی بردارند، کارها را بدتر و پیچیده‌تر کردند. به طوری که نه تنها این واقعه تأثیری در بهبود روابط نداشت، بلکه آنها کاری کردند که ملت ایران قانع شده بود که نمی‌تواند به این زودیها با دولت آمریکا مشکلاتش را حل کند و در صلح و صفا زندگی کند.

منبع: کتاب هاشمی رفسنجانی، کارنامه و خاطرات 1359، انقلاب در بحران، زیر نظر عباس بشیری، دفتر نشر معارف انقلاب