وَقَالَ مُوسَی یَا قَوْمِ إِن کُنتُمْ آمَنتُم باللّهِ فَعَلَیْهِ تَوَکَّلُواْ إِن کُنتُم مُّسْلِمِینَ

و موسی گفت: ای قوم من! اگر به خدا ایمان آورده اید پس بر او توکّل کنید اگر تسلیم شدگان او هستید.

 

1 ـ موسی(ع)، نسبت به قوم خود، رهبری مهربان و راهنمایی دلسوز بود.

و قال موسی یقوم

برداشت فوق از اضافه «قوم» به یای متکلم به دست آمده است.

 

2 ـ برخورد عاطفی با مردم در دعوت به حق و تبلیغ، امری پسندیده است.

و قال موسی یقوم

 

3 ـ موسی (ع) تسلیم و توکل را نشانه های ایمان راستین به خدا اعلام کرده و قوم خویش را به دست یافتن به آن فراخواند.

و قال موسی یقوم إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

4 ـ توکل بر خداوند و تسلیم شدن به او، نجات دهنده انسان از دلهره و ترس از دشمنان

علی خوف من فرعون و ملإیهم أن یفتنهم ... فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

5 ـ مؤمن راستین کسی است که در مقام عمل، کلیه دستورهای خداوند را بی چون و چرا انجام داده و امور حال و آینده خود را تنها به او سپرده و غیر او را تکیه گاه خود قرار ندهد.

و قال موسی یقوم إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

6 ـ توکل بر خداوند، لازمه ایمان و تسلیم است.

إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

7 ـ مؤمنان باید تسلیم خدا و متکی به او بوده و از هیچ قدرتی نهراسند.

إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

8 ـ توکل بر خداوند، مایه پایداری در دشواریهاست.

علی خوف من فرعون و ملإیهم أن یفتنهم ... فعلیه توکلوا

 

9 ـ مقام تسلیم، مقامی برتر از ایمان است.

إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

10 ـ راه یافتگان از مرحله ایمان به مقام تسلیم، بر توکل به خدا توانمندند.

إن کنتم ءامنتم باللّه فعلیه توکلوا إن کنتم مسلمین

 

 

11 ـ از امام باقر (ع) روایت شده است: «... ان قوم موسی استعبدهم آل فرعون و قالوا: لو کان لهؤلاء علی اللّه کرامة کما یقولون ما سلطنا علیهم فقال موسی لقومه: یا قوم إن کنتم آمنتم باللّه فعلیه توکلوا ... ;(1)

... همانا آل فرعون، قوم موسی را به بردگی گرفته بودند و می گفتند اگر آنان همان گونه که می گویند در نزد خداوند کرامتی داشتند، ما را بر آنان مسلط نمی ساخت. پس موسی(ع) به قوم خود گفت: ای قوم! اگر ایمان به خدا دارید، پس بر او تــــوکل کنید ... ».

ایمان:

آثار ایمان 6 ; ارزش ایمان 9 ; نشانه های ایمان 3

تبلیغ:

روش تبلیغ 2 ; مهربانی در تبلیغ 2

ترس:

عوامل رفع ترس 4

تسلیم:

آثار تسلیم به خدا 4، 6 ; ارزش مقام تسلیم 9 ; اهمیّت تسلیم به خدا 7 ; تسلیم به خدا 3

توکل:

آثار توکل بر خدا 4، 8 ; اهمیّت توکل بر خدا 7 ; توکل بر خدا 3، 5، 10، 11 ; دعوت به توکل 11 ; عوامل توکل بر خدا 6

رفتار:

پایه های رفتار 2

روانشناسی:

روانشناسی تربیتی 4

روایت: 11

سالکان:

ویژگیهای سالکان 10

سختی:

عوامل استقامت در سختی 8

عمل:

عمل پسندیده 2

مؤمنان:

انقیاد مؤمنان 5 ; توکل مؤمنان 5 ; مؤمنان و ترس از غیر خدا 7 ; مؤمنان و مقام تسلیم 10 ; مسؤولیت مؤمنان 7 ; ویژگیهای مؤمنان 5

متوکلان:

بر خدا 10

موسی(ع):

تعالیم موسی(ع) 3 ; دعوت موسی(ع) 3، 11 ; موسی(ع) و بنیاسرائیل 1 ; مهربانی موسی(ع) 1 ; ویژگیهای رهبری موسی(ع) 1 ; هدایتگری موسی(ع) 1

 

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 1، ص 314 ; نورالثقلین، ج 2، ص 314، ح 109.