لِّلَّذینَ أَحْسَنُواْ الْحُسْنَی وَزیَادَةٌ وَلاَ یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ قَتَرٌ وَلاَ ذلَّةٌ أُوْلَـئِکَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ

برای کسانی که نیکی کرده اند (پاداشی) نیکوتر و چیزی افزون است، نه هیچ گونه سیه روئی آنان را فرا می گیرد و نه هیچ گونه ذلّتی، اینان اهل بهشتند و در آن جاودان خواهند بود.

 

1 ـ پاداشهای اخروی، تنها از آن نیکوکاران است.

للذین أحسنوا الحسنی

تقدیم خبر (للذین ... ) بر مبتدا (الحسنی) مفید حصر است.

 

2 ـ پاداش نیکوکاران در سرای آخرت از نوع بهترین پاداشهاست.

للذین أحسنوا الحسنی

 

3 ـ نیکوکاران در سرای آخرت، افزون بر بهترین پاداشها، از نعمتهایی بی شمار و غیر قابل توصیف برخوردار خواهند بود.

للذین أحسنوا الحسنی و زیادة

تنکیردر «زیادة» ـ که برای تفخیم است ـ بیانگر برداشت فوق می باشد.

 

4 ـ پرداخت پاداش افزون بر استحقاق، کاری است شایسته و ارزشمند.

للذین أحسنوا الحسنی و زیادة

 

5 ـ نیکوکاران در سرای آخرت همواره شادمان، بانشاط، گرامی و عزیز خواهند بود.

للذین أحسنوا ... و لا یرهق وجوههم قتر و لا ذلة

«رهق» به معنای پوشاندن و «قتر» به معنای دود سیاه و «ذلة» ـ مقابل «عزّت» ـ به معنای خفت و خواری است ; یعنی، بر چهره نیکوکاران غبار غم و اندوهِ خواری نخواهد نشست و این کنایه است از اینکه، آنان همواره شاد و همه جا ارجمند خواهند بود.

 

6 ـ نیکوکاران، اهل بهشتند.

للذین أحسنوا ... أولئک أصحب الجنة

 

7 ـ نیکوکاران، در بهشت جاودانه خواهند ماند.

للذین أحسنوا ... أولئک أصحب الجنة هم فیها خلدون

 

8 ـ جهان آخرت، سرایی است جاودان.

أولئک أصحب الجنة هم فیها خلدون

 

9 ـ «عن ابی جعفر (ع) فی قوله «للذین احسنوا الحسنی و زیادة» فاما الحسنی، الجنة و اما الزیادة فالدنیا، ما اعطاهم اللّه فی الدنیا لم یحاسبهم به فی الأخرة ... ;(1)

از امام باقر (ع) روایت شده که درباره سخن خدا که می فرماید: «برای کسانی که نیکی کرده اند، پاداشی نیکوتر و خیری زیاده بر آن هست» فرمود: اما پاداش نیکوتر، بهشت است و اما زیاده بر آن، عطای خدا در دنیاست. آنچه خدا در دنیا به آنان داده، در آخرت حساب آن را از ایشان نمی خواهد ... ».

10 ـ از علی (ع) روایت شده است: «الزیادة غرفة من لؤلؤة واحدة لها أربعة أبواب ;(2)

مراد از زیاده در آیه شریفه، غرفه ای است از لؤلؤ یکپارچه که چهار در دارد».

 

11 ـ از رسول خدا (ص) روایت شده است: «الذین احسنوا» أهل التوحید و «الحسنی» الجنة و «الزیادة» النظر إلی وجه اللّه ;(3)

مراد از «کسانی که نیکی کرده اند، اهل توحید می باشد و «حسنی» بهشت و «زیاده» نظر به وجه اللّه است».

آخرت:

جاودانگی آخرت 8 ; ویژگیهای آخرت 8

بهشت:

جاودانان در بهشت 7

بهشتیان: 6

پاداش:

ارزش پاداش مضاعف 4 ; پاداش مضاعف 3 ; مراتب پاداش اخروی 2 ; مراد از پاداش مضاعف 9، 10، 11

روایت: 9، 10، 11

عمل:

عمل پسندیده 4

غرفه مرواریدی: 10

محسنان:

پاداش اخروی محسنان 1، 2، 3 ; پاداش محسنان 9 ; سرور اخروی محسنان 5 ; عزّت اخروی محسنان 5 ; فضایل محسنان 1، 3، 5 ; محسنان در بهشت 6، 7، 9 ; مراد از محسنان 11

 

 

پی نوشت ها :

1. تفسیر قمی، ج 1، ص 311 ; نورالثقلین، ج 2، ص 301، ح 47.

2. تفسیر طبری، ج 6، ص 552 ; مجمع البیان، ج 5، ص 158.

3. الدر المنثور، ج 4، ص 357.