تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 12 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی الْمَوْتَی وَنَکْتُبُ مَا قَدَّمُوا وَآثَارَهُمْ وَکُلَّ شَیْءٍ أحْصَیْنَاهُ فِی إِمَامٍ مُبینٍ

همانا ماییم که مردگان را زنده می کنیم و آنچه را پیش فرستاده اند و آثارشان را می نویسیم و همه چیز را در پیشوایی روشن (لوح محفوظ) احصا کرده ایم.

 

1 - احیای مردگان به قدرت خدا است.

 

إنّا نحن نحی الموتی

 

2 - برپا ساختن رستاخیز و زنده کردن مردگان، کاری بزرگ و باعظمت است; اما در برابر عظمت قدرت خداوند ناچیز می باشد.

 

إنّا نحن نحی الموتی

برداشت یاد شده، از آمدن دو ضمیرِ جمعِ (إنّا و نحن) استفاده شده است.

 

3 - تمام رفتارها و کردارهایِ پیش فرستاده انسان ها، به اراده خدا نوشته و ثبت خواهد شد.

 

و نکتب ما قدّموا

 

4 - همه آثار برجامانده از انسان ها پس از مرگ (چون: بناها، اختراعات و سنت ها و...) نوشته و ثبت خواهد شد.

 

و نکتب ... ءاثـرهم

 

5 - آثار و پی آمدهای خوب و بد رفتار و کردار انسان ها، نوشته و ثبت می شود.

 

و نکتب ... ءاثـرهم

برداشت یاد شده، بر این اساس است که مقصود از «آثار» آثار و پی آمدهای اعمال و رفتار انسان ها باشد; یعنی، خداوند هم اعمال و رفتار انسان ها را ثبت می کند و هم آثار و پی آمدهای آن ها را در زندگی فردی و اجتماعی شان.

 

6 - آثار وجودی انسان و نقشی که شخصیت او در جامعه و نامش در تاریخ داشته است، نوشته و ثبت خواهد شد.

 

و نکتب ... ءاثـرهم

برداشت یاد شده، بر این اساس است که مقصود از «آثار» آثار وجودی انسان و نقش بودنِ او در جامعه و نامش در تاریخ باشد (مانند وجود پدر و مادر در میان خانواده که وجودشان موجب وحدت و الفت و دل گرمی میان اعضای خانواده است). و نیز نام خوشی که از انسان های بزرگ و کامل به یادگار می ماند و منشأ اثر در جامعه و تاریخ می گردد; زیرا آنان به عنوان الگو مطرح اند (مانند امام خمینی(ره) در عصر حاضر).

 

7 - رفتار و کردار خوب و بد انسان، در عالم، موجود بوده و پیشاپیش به جهان آخرت فرستاده می شود.

 

و نکتب ما قدّموا و ءاثـرهم

برداشت یاد شده از تعبیر «ما قدّموا» (آنچه پیش فرستاده اند) ـ که درباره اعمال انسان ها است ـ استفاده شده است. در این تعبیر، اعمال انسان به اشیایی که به جهان آخرت پیش فرستاده می شود، تشبیه شده است; همان گونه که مسافر، بارهای خود را از پیش به مقصد می فرستد.

 

8 - همه پدیده ها و حوادث عالم، در «لوح محفوظ» از پیش شمارش و ثبت شده است.

 

و کلّ شیء أحصینـه فی إمام مبین

بیشتر مفسران برآنند که مقصود از «إمام مبین»، «لوح محفوظ» است. از این رو به آن کتاب «إمام» گفته شد; چون این کتاب، اصل و مادر همه کتاب ها و دانش ها است و همه چیز در آن ثبت شده و همه کس و همه چیز تابع آن است. چنان که در قرآن از آن به «أم الکتاب» یاد شده است: «و إنّه فی أُمّ الکتاب لدینا لعلیّ حکیم» (زخرف، آیه 4).

 

9 - تمامی رفتار و آثار انسان، در کارنامه روشن و در لوح محفوظ، شمارش و ثبت می شود.

 

و کلّ شیء أحصینـه فی إمام مبین

برداشت یاد شده مبتنی بر این است که جمله «و کلّ شیء...» تأکید برای جمله «و نکتب ما قدّموا...» و مربوط به اعمال انسان باشد.

 

10 - انسان در برابر رفتار و آثار برجای مانده از خود، مسؤول بوده و با کیفر و پاداش دقیق آن، رو به رو خواهد شد.

 

و نکتب ما قدّموا ... أحصینـه فی إمام مبین

برداشت یاد شده به سبب این حقیقت است که ذکر إحیای مردگان و شمارش و ثبت تمامی اعمال و آثار انسان، از مسؤولیت او در برابر رفتار و کردارش حکایت می کند.

 

11 - رفتار و آثار برجای مانده از انسان در دنیا، تعیین کننده سرنوشت اخروی او است.

 

إنّا نحن نحی الموتی و نکتب ما قدّموا ... أحصینـه فی إمام مبین

آفرینش

آمار تحولات آفرینش 8; ثبت تحولات آفرینش 8

انسان

ثبت آثار انسان ها 4، 6; مسؤولیت انسان 10

خدا

آثار اراده خدا 3; آثار قدرت خدا 1; عظمت قدرت خدا 2

سرنوشت

عوامل مؤثر در سرنوشت اخروی 11

عمل

آثار اخروی عمل 7، 11; بقای عمل 7; پاداش عمل 10; ثبت آثار عمل 5; ثبت عمل 9; کیفر عمل 10; مسؤول عمل 10; منشأ ثبت عمل 3

قیامت

عظمت برپایی قیامت 2

لوح محفوظ

جامعیت لوح محفوظ 8; نقش لوح محفوظ 9

مردگان

عظمت احیای مردگان 2; منشأ احیای مردگان 1

نامه عمل 9