فَلَمَّا جَاء أَمْرُنَا نَجَّیْنَا صَالِحًا وَالَّذینَ آمَنُواْ مَعَهُ برَحْمَةٍ مِّنَّا وَمِنْ خِزْیِ یَوْمِئِذٍ إِنَّ رَبَّکَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزیزُ

پس آن گاه که فرمان ما فرا رسید ، صالح و کسانی را که ایمان آوردند و همراهش بودند با رحمتی از ناحیه خویش نجات دادیم و از خواری آن روز [رهانیدیم]. همانا تنها پروردگارت نیرومند شکست ناپذیر است.

 

1ـ قوم ثمود ، بدون بهره گرفتن از مهلت سه روزه ، از کشتن ناقه اظهار ندامت نکردند و بر شرک ورزی و انکار رسالت صالح(ع) اصرار ورزیدند.

فلما جاء أمرنا

 

2ـ خداوند ، در پی اصرار قوم ثمود بر شرک ورزی و انکار رسالت صالح(ع) ، عذابی سخت بر آنان نازل کرد.

فلما جاء أمرنا

مراد از «أمر» عذاب نازل شده بر قوم ثمود است. اضافه آن به ضمیر «نا» حاکی از بزرگی آن عذاب می باشد.

 

3ـ عذاب نازل شده بر قوم ثمود ، عذابی ذلت آور و خوار کننده بود.

نجّینا صـلحًا ... و من خزی یومئذ

 

4ـ فرمان خداوند در هستی ، بدون هیچ کم و کاستی تحقق می یابد.

فلما جاء أمرنا

تعبیر کردن از عذاب به «أمر» ـ که به معنای فرمان است ـ به این نکته اشاره دارد که: آنچه خداوند به تحققش فرمان دهد ، عیناً و بدون کمترین کاستی انجام می پذیرد ، به گونه ای که گویا مورد فرمان ، همان فرمان است.

 

5ـ گروهی از قوم ثمود ، توحید را پذیرفتند و به رسالت صالح(ع) ایمان آوردند.

نجّینا صـلحًا و الذین ءامنوا معه

 

6ـ خداوند ، صالح(ع) و پیروانش را از عذاب نازل شده بر قوم ثمود رهانید و آنان را از ننگ آن عقوبت دور ساخت.

نجّینا صـلحًا و الذین ءامنوا معه ... و من خزی یومئذ

 

7ـ نجات صالح(ع) و پیروانش از عذاب استیصال ، جلوه ای از رحمت خداوند بر آنان بود.

نجّینا صـلحًا و الذین ءامنوا معه برحمة منا

 

8ـ اهل ایمان ، شایسته برخوردار شدن از رحمت الهی اند.

نجّینا صـلحًا و الذین ءامنوا معه برحمة منا

 

9ـ خداوند، مخالفان پیامبر(ص) را به عذابی ذلت آور و خوارکننده تهدید کرد.

و من خزی یومئذ إن ربک هو القویُّ العزیز

مخاطب قرار دادن پیامبر(ص) در جمله «إن ربک ...» پس از بیان نزول عذاب به کفرپیشگان قوم ثمود ، تعریضی است به مخالفان پیامبر(ص) که آنان نیز در خطر گرفتار شدن به عذاب الهی اند.

 

10ـ کفرپیشگان و مخالفان معارف دین ، در خطر گرفتار شدن به عذابهای الهی اند.

فلما جاء أمرنا نجّینا صـلحًا ... و من خزی یومئذ إن ربک هو القویُّ العزیز

 

11ـ خداوند ، قویّ (نیرومند) و عزیز (شکست ناپذیر) است.

إن ربک هو القویُّ العزیز

 

12ـ همگان ، از دفع کیفرها و عذابهای الهی ناتوانند.

إن ربک هو القویُّ العزیز

بیان اقتدار و شکست ناپذیری خداوند ، با جمله ای که حاوی حصر است و قدرت و اقتدار را از دیگران نفی می کند ، اشاره به این حقیقت دارد که: هیچ کس در برابر اراده خداوند ، تاب مقاومت نخواهد داشت.

 

13ـ خداوند ، مربی پیامبر(ص) و مدبر امور اوست.

إن ربک

 

 

14ـ قدرت شکست ناپذیر خداوند ، پشتوانه پیشبرد هدفهای رسالت و تدبیر امور نبوّت رسول خداست.

إن ربک هو القویُّ العزیز

اسماوصفات:

عزیز 11; قویّ 11

اعداد:

عدد سه 1

انسان:

عجز انسان ها12

خدا:

آثار قدرت خدا 14; تهدیدهای خدا 9; حتمیت اوامر خدا 4; حتمیت عذابهای خدا 12; ربوبیت خدا 13، 14; عذابهای خدا 2، 10; نشانه های رحمت خدا 7; ویژگیهای اوامر خدا 4

دین:

آثار مخالفت با دین 10; عذاب دشمنان دین 10

رحمت:

مشمولان رحمت 8

صالح(ع):

آثار تکذیب صالح(ع) 2; قتل شتر صالح(ع) 1; قصه صالح(ع) 2، 3، 5،6; مؤمنان به صالح(ع) 5; نجات پیروان صالح(ع) 6، 7; نجات صالح(ع) 6، 7

عذاب:

تهدید به عذاب ذلت بار 9; عذاب استیصال 7; عذاب سخت 2; مراتـب عذاب 2، 3، 9; موجبـات عذاب 10; نجات از عذاب 6،7

قوم ثمود:

آثار شرک قوم ثمود 2; آثار لجاجت قوم ثمود 2; اصرار بر شرک قوم ثمود 1; تاریخ قوم ثمود 1، 2، 5، 6; عذاب ذلت بار قوم ثمود 3; قوم ثمود و تکذیب صالح(ع) 1; قوم ثمود و شتر صالح 1; گروههای اجتماعی قوم ثمود 5; لجاجت قوم ثمود 1; مؤمنان قوم ثمود 5; موجبات عذاب قوم ثمود 2; موحدان قوم ثمود 5; مهلت به قوم ثمود 1

کافران:

عذاب کافران 10

کفر:

آثار کفر 10

مؤمنان:

فضایل مؤمنان 8

محمد(ص):

اهمیت نبوت محمد(ص) 14; تهدید مخالفان محمد(ص) 9; حامی محمد(ص) 14; مدبر محمد(ص) 13، 14; مربی محمد(ص) 13، 14