تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نور – آیه 20– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّه رَؤُوفٌ رَحِیمٌ

و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود و این که خدا مهربان و صاحب رحمت است [چه ها بر سر شما می آمد!].

1 - مؤمنان، از فضل و رحمت خدا برخورداراند.

و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته

2 - وضع کیفر سخت (عذاب دردناک)، به منظور جلوگیری از آلوده شدن جامعه ایمانی به مفاسد اخلاقی و فحشا، جلوه ای از فضل و رحمت خداوند به امت اسلامی

إنّ الذین یحبّون أن تشیع الفـحشة ... لهم عذاب ألیم ... و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته

3 - خداوند، رئوف و رحیم (مهربان) است.

و أنّ اللّه رءوف رحیم

4 - فضل، رحمت، رأفت و مهربانی خداوند، موجب شتاب نکردن او در عذاب اشاعه دهندگان فحشا

و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته و أنّ اللّه رءوف رحیم

جواب «لولا» محذوف است و آنچه می تواند مقدر باشد ـ به قرینه آیه 14 (لمسّکم فیما أفضتم فیه عذاب عظیم) و نیز آیه قبلی که در آن اشاعه دهندگان فحشا تهدید به عذاب شده اند ـ جمله ای مانند «لعاجلکم بالعقوبة» و یا «لهلکتم» می باشد.

5 - وضع کیفر سخت برای اشاعه دهندگان فحشا و افشای چهره توطئه گران «افک»، از جلوه های فضل و رحمت خدا بر مسلمانان صدراسلام

و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته

برداشت یاد شده، به خاطر این است که آیه شریفه، دهمین و آخرین آیه ای است که درباره ماجرای «افک» نازل گردید و قهراً ارتباط نزدیکی با این ماجرا دارد.

6 - فضل و رحمت خدا، مردم صدراسلام را که ندانسته در گسترش توطئه «افک» دخالت داشتند، از گرفتار شدن به عذاب دنیوی و اخروی نجات بخشید.

و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته

به قرینه آیه پیش و نیز آیه 14، جمله «و لولا فضل اللّه»، به تقدیر «و لولا فضل اللّه علیکم و رحمته مسکم عذاب فی الدنیا و الآخرة» می باشد.

اسماوصفات

رؤوف 3; رحیم 3

جامعه

اهمیت مصونیت جامعه 2

خدا

آثار رأفت خدا 4; آثار رحمت خدا 4، 6; آثار فضل خدا 4، 6; فلسفه عذابهای خدا 2; نجات بخشی خدا 6; نشانه های رحمت خدا 2، 5; نشانه های فضل خدا 2، 5

رحمت

مشمولان رحمت 1، 5

عذاب

عذاب دردناک 2; مراتب عذاب 2; موانع تعجیل در عذاب 4

فحشا

کیفر اشاعه فحشا 4، 5; موانع فحشا 2

فضل خدا

مشمولان فضل خدا 1، 5

قصه افک

کیفر اشاعه قصه افک 6; کیفر توطئه گران قصه افک 5

کیفر

مراتب کیفر 5

مؤمنان

فضایل مؤمنان 1

مردم

منشأ نجات مردم صدراسلام 6

مسلمانان

فضایل مسلمانان صدراسلام 5