فَانظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ مَکْرِهِمْ أَنَّا دَمَّرْنَاهُمْ وَقَوْمَهُمْ أَجْمَعِینَ

پس بنگر که سرانجام نیرنگشان چگونه بود که ما آنان و قومشان را همگی ریشه کن ساختیم.

 

1 - خداوند، خواهان اندیشیدن انسان در فرجام فسادگران گذشته تاریخ

 

فانظر کیف کان عـقبة مکرهم

 

2 - مطالعه و تأمل در سرنوشت شوم ثمودیان، دربردارنده درس و عبرت برای انسان ها

 

فانظر کیف کان عـقبة مکرهم

 

3 - گرفتار شدن ثمودیان به عذاب ویرانگر و کیفر نابودکننده الهی، پیش از تحقق توطئه آنان علیه صالح(ع) و خانواده اش

 

فانظر کیف کان عـقبة مکرهم أنّا دمّرنـهم

«تدمیر» (مصدر «دمّرنا») مرادف «إهلاک» است. حال اگر گروه های توطئه گر در برنامه ترور صالح(ع) موفق می شدند، دعوت خداوند از انسان ها برای عبرت گیری از سرنوشت آنان معنا نداشت. بنابراین عبارت «أنّا دمّرناهم»; یعنی، «أهلکناهم قبل أن یحققوا مکرهم; ما آنان را پیش از آن که بتوانند طرحشان را پیاده کنند، نابود ساختیم».

 

4 - کیفر الهی برای توطئه گران علیه صالح، دامنگیر تمامی کافران ثمود

 

أنّا دمّرنـهم و قومهم أجمعین

 

5 - نقش سردمداران کفر و فساد در هلاکت و بدبختی تمامی جامعه

 

أنّا دمّرنـهم و قومهم

ضمیر «هم» به گروه های نُه گانه بازمی گردد که طرح ترور شبانه صالح و خانواده اش را ریخته بودند. و از این که نام آنان به صورت مجزا و مقدم بر نام قومشان یاد شده است، مطلب فوق استفاده می شود.

 

6 - هشدار خداوند به اشرار قریش در قبال توطئه علیه پیامبر(ص)

 

فانظر کیف کان عـقبة مکرهم أنّا دمّرنـهم

با توجه به این که سوره نمل در مکه نازل شده، می توان گفت که آیه فوق از یک سو پیام دار حمایت خداوند از پیامبر(ص) و تقویت روحیه مؤمنان است و از سوی دیگر هشداری به سران مشرک مکه است که از سرنوشت ثمودیان عبرت بگیرند و از توطئه علیه پیامبر(ص) دست بردارند و یا به فکر توطئه علیه او نیفتند.

 

7 - حمایت خدا از پیامبر(ص) در قبال توطئه اشرار قومش علیه او

 

فانظر کیف کان عـقبة مکرهم أنّا دمّرنـهم

مقصود از آیه یاد شده این است که: ای پیامبر! ناکامی مفسدان پیشین را مشاهده کن و اطمینان داشته باش که دشمنان تو نیز فرجامی جز آن نخواهند داشت.

 

8 - اراده خدا حاکم بر تحولات تاریخ

 

أنّا دمّرنـهم و قومهم أجمعین

 

9 - ثمودیان، متشکل از قبیله ها و عشیره های مختلف *

 

و کان فی المدینة تسعة رهط ... أنّا دمّرنـهم و قومهم أجمعین

برداشت یاد شده بر این اساس است که «قومهم» به تقدیر «قوم کلّ واحد منهم» باشد; یعنی، ما قوم و قبیله هر یک از آن گروه های نُه گانه را به همراه آنها نابود ساختیم.

اسلام

تاریخ صدر اسلام 6

تاریخ

منشأ تحولات تاریخ 8

تعقل

تعقل در فرجام مفسدان 1

جامعه

آسیب شناسی اجتماعی 5; عوامل هلاکت جامعه 5

حمایتهای خدا

مشمولان حمایتهای خدا 7

خدا

توصیه های خدا 1; حاکمیت اراده خدا 8; هشدارهای خدا 6

رهبران

نقش رهبران کفر 5

صالح(ع)

قصه صالح(ع) 4; کیفر توطئه علیه صالح(ع) 4

عبرت

عوامل عبرت 2

عذاب

اهل عذاب 3

قریش

هشدار به قریش 6

قوم ثمود

تاریخ قوم ثمود 3، 4، 9; ساختار اجتماعی قوم ثمود 9; عبرت از فرجام قوم ثمود 2; عذاب قوم ثمود 3; کیفر قوم ثمود 4

محمد(ص)

توطئه علیه محمد(ص) 6; حامی محمد(ص) 7