وَالَّذینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ سَنُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدینَ فِیهَا أَبَدًا لَّهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَنُدْخِلُهُمْ ظِـلاًّ ظَلِیلاً

و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایتسه کرده اند به زودی آنان را به بوستان هایی در می آوریم که از پایین آنها نهرها جریان دارد که برای همیشه در آنها جاودان خواهند بود، و در آنجا همسرانی پاکیزه خواهند داشت، و آنان را به سایه ای پایدار در می آوریم.

 

1 بهشت، پاداش مؤمنان دارای عمل صالح

و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات تجری من تحتها الانهار

 

2 ایمان و اعمال صالح، دو شرط لازم برای ورود به بهشت

و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات تجری من تحتها الانهار

 

3 سبقت پاداشهای الهی بر کیفر او

انّ الّذین کفروا بایاتنا سوف نصلیهم ... و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم جنّات

زیرا نسبت به وعید و کیفر، حرف «سوف» و در مورد پاداش، حرف «س» به کار رفته است.

 

4 خداوند، واردکننده مؤمنان به بهشت

سندخلهم جنّات ... و ندخلهم ظلا ظلیلا

 

5 بهشت مؤمنانِ دارای اعمال صالح، جاودانه، دارای نهرهای جاری و سایه های پیوسته (هوای مطبوع و ملایم)

انّ الّذین امنوا و عملوا الصّالحات ... و ندخلهم ظلا ظلیلا

«ظلّ» به معنای سایه و «ظلیلا» تأکید آن و ظاهراً کنایه از مطبوعیت هوای بهشت است.

 

6 همسران اهل بهشت، همواره پاکیزه و منزه از هر گونه آلودگی

و الذین امنوا ... لهم فیها ازواج مطهّرة

«مطهّر» به کسی گفته می شود که از نظر جسمی و روحی پاک و منزه باشد.

 

7 جاودانگی مؤمنانِ دارای اعمال صالح در بهشت

و الذین امنوا ... خالدین فیها

 

8 سایه آرام و دلپذیر، جایگاهی ویژه در بهشت

و ندخلهم ظلا ظلیلا

تکرار «ندخلهم» حکایت از ویژگی ظلّ (سایه) در بهشت دارد.

 

9 وعد و وعید از روشهای قرآن برای برانگیختن مردم به ایمان، عمل صالح و پرهیز از کفر

انّ الّذین کفروا بایاتنا سوف ... و الّذین امنوا و عملوا الصّالحات سندخلهم

 

10 ایجاد بیم و امید، روشی برای تربیت

انّ الّذین کفروا ... و الّذین امنوا

خداوند برای تربیت انسانها، آنان را از دوزخ بیم داده و به بهشت جاودان امیدوار می سازد.

 

11 همسران بهشتیان، پاکیزه از آلودگی به حیض و حدث

لهم فیها ازواج مطهّرة

انگیزش:

عوامل انگیزش 9

ایمان:

آثار ایمان 2 ; زمینه ایمان 9

بهشت:

جاودانگی بهشت 15 ; جاودانگی در بهشت 7 ; سایهخهای بهشت 5، 8 ; موجبات بهشت 2 ; نعمتهای بهشت 5، 8، 11 ; نهرهای بهشت 5 ; همسران بهشت ی 6، 11 ; هوای بهشت 5

بهشتیان:

فضایل بهشتیان 6

تربیت:

امیدواری در تربیت 10 ; انذار در تربیت 9 ; بشارت در تربیت 9 ; ترس در تربیت 10 ; روش تربیت 9، 10

خدا:

افعال خدا 4 ; پاداش خدا 3 ; کیفر خدا 3

رشد:

عوامل رشد 9

روایت: 11

عمل:

آثار عمل صالح 2 ; پاداش عمل صالح 1 ; زمینه عمل صالح 9

کفر:

موانع کفر 9

مؤمنان:

بهشت مؤمنان 5 ; پاداش مؤمنان 1 ; جاودانگی مؤمنان 7 ; عمل صالح مؤمنان 7 ; فضایل مؤمنان 4 ; مؤمنان در بهشت 1، 4

امام صادق (ع) در پاسخ سؤال از آیه فوق فرمود: الازواج المطهّرة اللاّتی لا یحضن و لا یحدثن.(1)

 

پی نوشت ها:

1. من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 50، ح 4، باب 20، مسلسل 195 ; تفسیر برهان، ج 1، ص 379، ح 1.