تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نحل – آیه ۷ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَتَحْمِلُ أَثْقَالَکُمْ إِلَی بَلَدٍ لَّمْ تَکُونُواْ بَالِغِیهِ إِلاَّ بشقِّ الأَنفُس إِنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُوفٌ رَّحِیمٌ

و بارهای سنگین شما را تا شهری می برند که جز با مشقّت نفوس بدان نتوانید رسید. همانا پروردگار شما مهربان و رحیم است.

 

1- حمل بارهای سنگین و طاقت فرسای انسان به شهرها و مناطق بسیار دوردست، از فواید خلقت شتر است

و الأنعـم خلقها لکم ... و تحمل أثقالکم إلی بلد لم تکونوا بـلغیه إلاّ بشقّ الأنفس

مراد از «بلد لم تکونوا بالغیه» جاهای بسیار دوردست و سختی است که انسان بدون مشقت و سختی نمی تواند به آن جا برسد و «أنعام» اگرچه به معنای «گاو، شتر و گوسفند» است; ولی چون در بین دامها تنها شتر اوصاف مذکور در آیه (باربری به نقاط دوردست) را دارد، ضمیر «تحمل» به صورت «استخدام» به «شتر» ـ که از جمله انعام مذکور در دو آیه قبل است ـ باز می گردد.

 

2- شتر وسیله حمل و نقل و تبادل کالاهای تجارتی در عصر بعثت بوده است.

و تحمل أثقالکم إلی بلد لم تکونوا بـلغیه إلی بشقّ الأنفس

 

3- قدرت فوق العاده شتر در پیمودن راههای طولانی و دشوار و حمل بارهای سنگین

و تحمل أثقالکم إلی بلد لم تکونوا بـلغیه إلاّ بشقّ الأنفس

 

4- جواز استفاده از حیوانات و دامها جهت حمل بار و کالا

و تحمل أثقالکم إلی بلد لم تکونوا بـلغیه إلاّ بشقّ الأنفس

 

5- خداوند، رؤوف و رحیم (مهربان) است.

إن ربّکم لرءوف رحیم

 

6- رأفت و رحمت خداوند، جلوه ای از مقام ربوبیت اوست.

إن ربّکم لرءوف رحیم

 

7- آفرینش دامها، در جهت منافع و بهره وری انسان، نشانه ای از رأفت و رحمت خداست.

و الأنعـم خلقها لکم ... و لکم فیها جمال ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم

 

8- خداوند با آفرینش دامها، زمینه های آسایش و رفع مشقتهای آدمیان را فراهم ساخته است.

و الأنعـم خلقها لکم ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم

 

9- بهره وری انسان از مواهب الهی و رفع سختیهای او، مطلوب خداوند است.

و الأنعـم خلقها لکم ...لکم فیها دفءٌ و منـفع ... و تحمل أثقالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم

 

10- آفرینش جهان و انسان و برآوردن نیازهای او، مقتضای رأفت و رحمت پروردگار است.

خلق السموت ... تعـلی عمّا یشرکون ... خلق الإنسـن ... إن ربّکم لرءوف رحیم

 

11- آفرینش موجودات و تأمین نیازمندیهای جسمی و روحی آنان، دلیل بر توحید ربوبی و خالقیت خداوند است.

خلق السموت ... تعـلی عمّا یشرکون ... خلق الإنسـن ... و الأنعـم خلقهالکم ... إن ربّکم لرءوف رحیم

آوردن کلمه «ربّ» بعد از بیان آفرینش آسمانها و زمین و آفرینش انسان و حیوانات از سوی خداوند، بیانگر توحید ربوبی است; کما اینکه اسناد آفرینش همه موجودات به خود بیان توحید در خالقیت است.

آفرینش

زمینه خلقت آفرینش 10

احکام 4

اسما و صفات

رؤوف 5; رحیم 5

توحید

توحید در خالقیت 11; دلایل توحید ربوبی 11

چهارپایان

استفاده از چهارپایان 4; باربری با چهارپایان 4; فلسفه خلقت چهارپایان 7، 8

حمل و نقل

وسایل حمل و نقل 1، 2، 3، 4

حیوانات

احکام حیوانات 4

خدا

آثار رحمت خدا 10; آثار مهربانی خدا 10; افعال خدا 8; رحمت خدا 6; مشیت خدا 9; مهربانی خدا 6; نشانه های ربوبیت خدا 6; نشانه های رحمت خدا 7; نشانه های مهربانی خدا 7

سختی

رفع سختی 9; زمینه رفع سختی 8

شتر

باربری با شتر 1، 3; شتر در صدراسلام 2; فواید شتر 1، 2; قدرت شتر 3 ; ویژگیهای شتر 3

موجودات

تأمین نیازهای مادی موجودات 11; تأمین نیازهای معنوی موجودات 11; خلقت موجودات 11

نعمت

استفاده از نعمت 9

نیازها

زمینه تأمین نیازها 10