تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نحل – آیه ۲۵ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لِیَحْمِلُواْ أَوْزَارَهُمْ کَامِلَةً یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذینَ یُضِلُّونَهُم بغَیْرِ عِلْمٍ أَلاَ سَاء مَا یَزرُونَ

سرانجام در روز قیامت بارِ گناهان خود را به طور کامل به دوش می کشند، و [نیز] بخشی از بارِ گناهان کسانی را که از روی بی علمی گمراهشان می کنند. اگاه باشید که بد بار گناهی برمی دارند.

 

1- تکذیب کنندگان حقانیت قرآن، سرانجام تمامی گناهان عمل خویش را در قیامت بر دوش خواهند کشید.

و إذا قیل لهم ماذا أنزل ربّکم قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة

لام «لیحملوا» لام عاقبت است و «أوزار» (جمع وزر) به معنای ثقل و سنگینی و کنایه از گناه است.

 

2- کیفر کسانی که قرآن را اسطوره می خوانند، در قیامت بدون هیچ کاستی داده خواهد شد.

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة

 

3- ساختگی دانستن قرآن، گناهی بس بزرگ و سنگین

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة

 

4- گناه، باری سنگین بر دوش گناهکار

لیحملوا أوزارهم کاملة

تعبیر از گناه به «وزر» ـ که به معنای سنگین و ثقیل است ـ دلالت بر نکته یاد شده دارد.

 

5- کسانی که با ساختگی دانستن قرآن، دیگران را به گمراهی کشیدند، بخشی از گناهان آنان را به عهده خواهند داشت.

و إذا قیل لهم ماذا أنزل ربّکم قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة و من أوزار الذین یضلّونهم

برداشت فوق، بر اساس این احتمال است که «من» برای تبعیض باشد.

 

6- افترا زنندگان به قرآن، علاوه بر گناه خویش، عهده دار گناه گمراه شدگان به دست خود نیز خواهند بود.

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة و من أوزار الذین یضلّونهم

برداشت فوق بر این احتمال است که «من» یا زاید و یا برای جنس باشد چنان که مفسّران احتمال داده اند.

 

7- کسانی که قرآن را اسطوره می خوانند، علاوه بر گناه افترا زدن به قرآن، برخی از گناه دیگران (گناه گمراهی آنان) را نیز بر دوش می کشند.

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة و من أوزار الذین یضلّونهم

این برداشت، مبتنی بر تبعیض بودن «من» در «من أوزار الذین» است.

 

8- اسطوره قلمداد کردن قرآن، بازدارنده مردم از ایمان به آن است.

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا ... و من أوزار الذین یضلّونهم

 

9- اعمال انسانها و پیامد آنها، کاملاً ثبت و ضبط می شود.

لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیـمة و من أوزار الذین یضلّونهم

اگرچه در این آیه سخن از گناه به میان آمده است و اینکه گناه کاران گناه خودشان را بر دوش خواهند کشید، اما گناه خصوصیتی ندارد و نمونه است برای اینکه اثبات کند: همه اعمال ثبت می شود.

 

10- کسانی که قرآن را اسطوره می خواندند، با استفاده از جهل مردم، آنان را به قرآن بدبین کرده و گمراهشان می ساختند.

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا ... و من أوزار الذین یضلّونهم بغیر علم

این برداشت بر این اساس است که «بغیر علم» حال برای ضمیر مفعولی «یضلّونهم» باشد.

 

11- جهل و نادانی، زمینه و بستری مناسب برای سوء استفاده دیگران

یضلّونهم بغیر علم

 

12- ادعای اسطوره ای بودن قرآن، جاهلانه و به دور از مبانی علمی است.

قالوا أسـطیر الأولین ... یضلّونهم بغیر علم

برداشت فوق مبتنی بر این احتمال است که «بغیر» حال برای ضمیر فاعلی «یضلّون» باشد و از آن جایی که مایه اضلال، اسطوره خواندن قرآن بوده است، معلوم می شود که آن ادعا عالمانه نبوده است.

 

13- ارتکاب گناه کبیره هر چند جاهلانه، تقلیدی و تحت تأثیر تبلیغات باشد، کیفر دارد.

لیحملوا أوزارهم ... و من أوزار الذین یضلّونهم بغیر علم

این برداشت، مبتنی بر این اساس است که «من» برای تبعیض و «بغیر» حال برای ضمیر مفعولی باشد. بنابراین معنای عبارت چنین می شود: آنان به دوش می کشند گناهان خود و بخشی از گناه گمراه شدگان به دست خود را، هر چند اینها عالم نبوده اند.

 

14- بار گناه اسطوره خواندن قرآن، باری بس ناشایست و زشت

قالوا أسـطیر الأولین ... ألا ساء ما یزرون

 

15- اسطوره تلقی کنندگان قرآن، به پیامد کلام گمراه گر خود توجه ندارند.

قالوا أسـطیر الأولین ... و من أوزار الذین یضلّونهم بغیر علم

 

16- اسطوره تلقی کنندگان قرآن، نیازمند به هشدار الهی، به خاطر بی خبری از پیامد گناه و کیفر عمل زشت خویش

قالوا أسـطیر الأولین . لیحملوا أوزارهم ... ألا ساء ما یزرون

 

17- «عن أبی جعفر(ع) فی قوله: «لیحملوا اوزارهم کاملة یوم القیامة» یعنی لیستکملوا الکفر یوم القیامة «و من اوزار الذین یضلّونهم بغیر علم» یعنی کفر الذین یتولّونهم;(1)

از امام باقر(ع) روایت شده است که در باره قول خدا «لیحملوا أوزارهم کاملة یوم القیامة» فرمود: مقصود این است که کفر خود را در قیامت کامل کنند و درباره «و من اوزار الذین یضلّونهم بغیر علم» فرمود: مقصود این است که کفر پیروان خویش را [بر دوش بگیرند]...».

 

18- «عن النبی(ص) قال: أیّما داع دعی إلی ضلالة فاتبع کان علیه مثل أوزار من اتبعه من غیر أن ینقص من أوزارهم شیء...;(2)

از پیغمبر(ص) روایت شده است که فرمود: هر دعوت کننده ای که مردم را به گمراهی بخواند و از او پیروی شود، همانند بار سنگین گناهان کسانی که او را پیروی کرده اند بر دوش دعوت کننده است; بی آنکه چیزی از گناهان پیروان او کاسته شود...».

اضلالگران

گناه اضلالگران 18

ایمان

موانع ایمان به قرآن 8

جهل

آثار جهل 10، 11، 12

خدا

انذارهای خدا 16

روایت 17، 18

سوءاستفاده

زمینه سوءاستفاده  10، 11

عمل

آثار عمل 9; ثبت عمل 9

قرآن

آثار افترا به قرآن 8، 15; اضلال مفتریان به قرآن 10; انذار مفتریان به قرآن 16; بی توجهی مفتریان به قرآن 15; پوچی افترا به قرآن 12; تهمت افسانه به قرآن 2، 3، 5، 7، 8، 12، 14، 15، 16; عمل ناپسند مفتریان به قرآن 16; فرجام مکذبان قرآن 1; کیفر اخروی مفتریان به قرآن 2; کیفر مفتریان به قرآن 16; گناه افترا به قرآن 3، 14; گناه مفتریان به قرآن 5، 6، 7; گناه مکذبان قرآن 1; مکذبان قرآن در قیامت 1; ناپسندی افترا به قرآن 14

قیامت

ویژگیهای قیامت 17

کافران

کافران در قیامت 17; گناه کافران پیرو 17

گمراهان

گناه گمراهان 18

گمراهی

زمینه گمراهی 10

گناه

تحمل گناه دیگران 5، 6، 7، 17، 18; سنگینی گناه 4

گناهان کبیره 3

کیفر گناهان کبیره3 13

گناهکاران

تقلید گناهکاران 13; جهل گناهکاران 13

مردم

گناه اضلال مردم 5، 6، 7

 

 

1- تفسیر عیاشی، ج 2، ص 257، ح 16; نورالثقلین ، ج 3، ص 48، ح 59.

2- تفسیر طبری، جزء 14، ص 96; الدرالمنثور، ج 5، ص 126.