تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مریم – آیه ۷ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا زَکَرِیَّا إِنَّا نُبَشِّرُکَ بغُلَامٍ اسْمُهُ یَحْیَی لَمْ نَجْعَل لَّهُ مِن قَبْلُ سَمِیًّا

ای زکریا! ما تو را به پسری مژده می دهیم که نامش یحیی است و پیش از این هم نامی برای او قرار نداده ایم.

 

1- دعای زکریا در طلب وارثی صالح، مستجاب گردید.

إنّا نبشّرک بغلـم

 

2- خداوند زکریا را بشارت داد که به او پسری عطا خواهد کرد.

یـزکریا إنّا نبشّرک بغلـم

 

3- زکریا(ع) از مقام نبوّت و تلقی وحی، برخوردار بود.

یـزکریا إنّا نبشّرک بغلـم

ظاهر آیه این است که زکریا، خود پیام الهی را دریافت کرده است، نه این که پیام خداوند را پیامبری دیگری دریافت کرده و به زکریا رسانده باشد.

 

4 - «یحیی»، نامی تعیین شده از سوی خدا برای فرزند زکریا

اسمه یحیی لم نجعل له من قبل سمیًّا

 

5- اهمیت نام و نام گذارنده و نقش آن در شخصیت کودک

اسمه یحیی لم نجعل له من قبل سمیًّا

تعبیر «اسمه یحیی» از آن جهت مورد تصریح قرار گرفته است که تعیین آن از سوی خدا، خود شرافتی برجسته و قابل تأمل است.

 

6 - نام «یحیی»، بیش از عصر زکریا، در بین مردم بی سابقه بود.

اسمه یحیی لم نجعل له من قبل سمیًّا

«سَمیّ»; یعنی، هم نام (تاج العروس) و مراد از جمله «لم نجعل...» این است که قبل از فرزند زکریا، کسی به نام «یحیی» نام گذاری نشده بود.

 

7- شخصیت معنوی یحیی، شخصیتی بی مانند بود و پیش از او، کسی به آن مقام نرسیده بود.

لم نجعل له من قبل سمیًّا

از جمله معانی ذکر شده برای «سمیّ» نظیر و شبیه است (مفردات راغب). دراین صورت مراد این است که کسی درگذشته ویژگی های یحیی را نداشته است.

 

8- یحیی(ع)، وارث حضرت زکریا(ع) و خاندان یعقوب بود.

یرثنی و یرث من ءال یعقوب ... یـزکریا إنّا نبشّرک بغلـم اسمه یحیی

 

9- حضرت یحیی(ع)، شخصیتی الهی و مورد عنایت خاص خدا بود.

لم نجعل له من قبل سمیًّا

 

10- تبلور قدرت خداوند، در اعطای فرزند به پدری فرتوت و مادری عقیم

و کانت امرأتی عاقرًا ... یـزکریا إنّا نبشّرک بغلـم

 

11- اسامی همه انسان ها را خداوند تعیین می کند. *

لم نجعل له من قبل سمیًّا

مراد از جمله «لم نجعل...»، این نیست که در بین آن اسامی که خداوند مستقیماً تعیین کرده است، نام «یحیی» وجود نداشته، بلکه این است که نام «یحیی»، نامی بی سابقه در بشر آن روزگار بوده است; بنابراین اسناد آن به خداوند در فعل «لم نجعل» گویای این است که باقی اسامی نیز به جعل خداوند است، گرچه این ارتباط بر همه کس آشکار نیست.

 

12- «عن أبی جعفر(ع) قال: إنّما ولد یحیی بعد البشارة له من اللّه بخمس سنین ;

از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: همانا یحیی، پنج سال بعد از آن که خداوند به ولادت او بشارت داد، متولد شد».(1)

آل یعقوب:

وارث آل یعقوب 8

پیری:

فرزندداری در پیری 10

خدا:

بشارتهای خدا 2; نشانه های قدرت خدا 10

روایت 12:

زکریا(ع):

اجابت دعای زکریا(ع) 1; بشارت به زکریا(ع) 2; پسر زکریا(ع) 2; فرزندداری زکریا(ع) 2; مقامات زکریا(ع) 3; نامگذاری پسر زکریا(ع) 4; نبوت زکریا(ع) 3; وارث زکریا(ع) 8

شخصیت:

عوامل شکل گیری شخصیت 5

کودک:

روانشناسی کودک 5

نام:

ابداع نام یحیی 6; اهمیت نام 5; نام یحیی در دوران زکریا(ع) 6

نامگذاری:

منشأ نامگذاری 11

وارثان:

درخواست وارثان صالح 1

یحیی(ع):

تاریخ ولادت یحیی(ع) 12; شخصیت معنوی یحیی(ع) 7; شخصیت یحیی(ع) 9; مقامات یحیی(ع) 9; منشأ نامگذاری یحیی(ع) 4; وراثت یحیی(ع) 8

پی نوشت ها :

1. مجمع البیان، ج 6، ص 780; بحارالأنوار، ج 14، ص 176.