وَلَوْ نَشَاء لَأَرَیْنَاکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُم بسیمَاهُمْ وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ وَاللَّهُ یَعْلَمُ أَعْمَالَکُمْ

 

و اگر بخواهیم آنان را به تو نشان می دهیم که با نشانه هایشان آنها را بشناسی و بی شک تو ایشان را در آهنگ گفتارشان می شناسی و خداوند کارهای شما را می داند.

 

1- خداوند، قادر به معرفی دقیق منافقان به پیامبر(ص)

 

و لو نشاء لأرینـکهم فلعرفتهم بسیمـهم

 

2- خداوند، قادر به ظاهر ساختن علایمی در وجود منافقان، برای رسوا کردن آنان

 

و لو نشاء لأرینـکهم فلعرفتهم بسیمـهم

«سیما» به معنای علامت و نشانه است.

 

3- تعلّق مشیت الهی بر ستّاریت و رسوا نساختن خلق، حتّی منافقان

 

و لو نشاء لأرینـکهم

«لو» برای امتناع است و می رساند گرچه خداوند، قادر بر افشای چهره منافقان است; اما مشیتش به آن تعلق نگرفته است.

 

4- تأکید خداوند، بر توانایی پیامبر(ص) به شناخت منافقان از آهنگ سخنشان

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

از جمله معانی «لحن القول»، آهنگ سخن است.

 

5- امکان شناسایی منافقان و بیماردلان از لحن گفتار آنان

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

 

6- روحیات و خصلت های درونی انسان، دارای ظهوری آشکار در سبک گفتار وی

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

خداوند با تأکید بیان کرده است که: می توان منافقان را از شکل و محتوای سخنشان شناخت، از این سخن معلوم می شود که منافق، با تمام تلاش برای پنهان داشتن اسرار خود، ناخود آگاه سرّ درونش بر شیوه گفتارش تأثیر می گذارد.

 

7- گفتار مرموز و نیشدار درباره دین، نشانه نفاق و بیماردلی

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

«لحن القول»، به معنای آهنگ گفتار و نیز استعارات و کنایه هایی است که در بد جلوه دادن و مخدوش کردن موضوع، تأثیر دارد. خداوند، این گونه سخن گفتن را وسیله ای برای رسوایی منافقان، معرفی کرده است.

 

8- خداوند، پوشاننده اسرار آدمیان و آنان خود فراهم آورنده زمینه رسوایی خویش*

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

از عبارت «و لو نشاء...»، مشیت الهی بر ستّاریت استفاده می شود و از عبارت «لحن القول» نیز نقش خود انسان در شناخته شدن درونش بهوسیله دیگران، قابل برداشت است.

 

9- آگاهی خداوند، بر تمامی اعمال خلق

 

و اللّه یعلم أعمـلکم

 

10- علم الهی به تمامی اعمال خلق، هشداری به بیماردلان منافق و نویدی به اهل ایمان

 

و اللّه یعلم أعمـلکم

یادآوری علم فراگیر الهی بر تمامی اعمال خلق ـ چه مؤمن و چه منافق ـ در حقیقت هشداری است به منافقان که سرانجام، کیفر اعمال خود را خواهند دید و نویدی است به مؤمنان که صبر و مقاومت شان بر طریق ایمان، از دید خداوند مخفی نیست.

 

11- لزوم هشیاری جامعه اسلامی، نسبت به خطرها و توطئه های بیماردلان و منافقان علیه دین

 

و لتعرفنّهم فی لحن القول

با توجه به این که خداوند، در آیات گذشته به روحیات، خصلت ها، موضع گیری ها و توطئه گری های منافقان بیماردل پرداخته و در این آیه نیز مؤمنان را نسبت به شناخت آنان رهنمون ساخته است (و لتعرفنّهم فی لحن القول)، مطلب بالا قابل برداشت است.

اخلاق

نقش صفات اخلاقی 6

انسان

نقش انسان 8

خدا

آثار وسعت علم خدا 10; افشاگریهای خدا 2; ستاریت خدا 3، 8; علم خدا به اعمال 9، 10; قدرت خدا 1، 2; وسعت علم خدا 9

دین

طعن به دین 7

رسوایی

زمینه رسوایی 8

سخن

آثار سخن 6

مؤمنان

بشارت به مؤمنان 10

محمد(ص)

قدرت محمد(ص) 4; محمد(ص) و منافقان 4

مسلمانان

مسؤولیت مسلمانان 11

منافقان

افشای منافقان 1; توطئه منافقان 11; رسوایی منافقان 1، 2، 3; شناسایی منافقان 1، 4، 5; لحن سخن منافقان 4، 5; هشدار به منافقان 10

نفاق

نشانه های نفاق 7

هوشیاری

اهمیت هوشیاری 11