وَإِذْ قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِهِ وَهُوَ یَعِظُهُ یَا بُنَیَّ لَا تُشْرِکْ باللَّهِ إِنَّ الشِّرْکَ لَظُلْمٌ عَظِیمٌ

و [یاد کن] وقتی را که لقمان به پسرش ـ در حالی که او را موعظه می کرد ـ گفت: ای پسرکم! به خدا شرک نورز که راستی شرک ظلم بزرگی است.

 

1 - مواعظ لقمان به پسرش، شایسته یادآوری است.

 

و إذ قال لقمـن لإبنه و هو یعظه

بنابراین احتمال که «إذ» متعلق به «اُذکر» مقدر باشد، این نکته به دست می آید.

 

2 - اهتمام پدر به تربیت دینی و اصلاح فرزند خویش، امری بایسته و پسندیده است.

 

و إذ قال لقمـن لإبنه و هو یعظه

از این که خداوند، پند دادن لقمان به پسرش را، امری شایسته یادآوری می داند، استفاده می شود که چنین اهتمامی، عملی شایسته است.

 

3 - ضرورت آمیخته شدن نصیحت و هدایت کردن با محبت و تحریک احساس و عاطفه مخاطب

 

قال لقمـن لإبنه و هو یعظه یـبنیّ

مصغّر آوردن «بُنیّ» برای مهرورزی و شفقت است و از آن، نکته یاد شده، استفاده می شود.

 

4 - موعظه لقمان به پسرش درباره لزوم پرهیز از شرک، نمودی از حکمت وی بود.

 

لقد ءاتینا لقمـن ... و إذ قال لقمـن لإبنه ... لاتشرک باللّه

اگر «إذ» متعلق به «آتینا» باشد، برداشت بالا به دست می آید.

 

5 - توصیه به اجتناب از شرک، مهم ترین نصیحت لقمان به پسر خویش بود.

 

و إذ قال لقمـن لإبنه و هو یعظه یـبنیّ لاتشرک باللّه

از آن جایی که نهی «لاتشرک» نخستین توصیه از وصایای لقمان به فرزندش است، استفاده می شود که آن، مهم ترین است.

 

6 - متمرکز ساختن ذهن مخاطب و شنونده، در موعظه و تبلیغ، امری لازم است.

 

و هو یعظه یـبنیّ

مخاطب قرار دادن فرزند، با «یا»ی ندا، هنگام موعظه، می تواند به منظور نکته یاد شده باشد تا موعظه، اثر خود را ببخشد.

 

7 - قانع کردن فکر مخاطب، با برهانی محکم، هنگام دعوت به توحید، از روش های هدایتی قرآن کریم

 

لاتشرک ... إنّ الشرک لظلم

 

8 - گرایش دادن فرزند به بینش توحیدی، از وظایف پدر است.

 

قال لقمـن لإبنه ... یـبنیّ لاتشرک باللّه

 

9 - موعظه انسان ها با منطق و برهانی محکم، برای توجه دادن آنان به توحید عملی حکیمانه است.

 

و لقد ءاتینا لقمـن الحکمة ... إذ قال لقمـن لإبنه... لاتشرک باللّه إنّ الشرک لظلم عظیم

 

10 - شرک، ظلمی بس بزرگ است.

 

إنّ الشرک لظلم عظیم

 

11 - قبیح بودن ظلم، امری شناخته شده برای افراد بشر است.

 

إنّ الشرک لظلم عظیم

از این که گفته شده: «از شرک به خاطر ظالمانه بودن اش، باید پرهیز کرد.» و قبیح بودن شرک را، به خاطر ظلم بودن آن معرفی کرده، استفاده می شود که قبح و زشتی ظلم، امری شناخته شده است.

 

12 - ظالمانه بودن شرک، دلیل لزوم اجتناب از آن است.

 

لاتشرک باللّه إنّ الشرک لظلم عظیم

 

13 - اجتناب از هر عمل و عقیده ظالمانه، امری لازم است.

 

لاتشرک باللّه إنّ الشرک لظلم عظیم

تعلیلِ نهی از شرک به ظالمانه بودن آن، حکایت دارد که ظلم، چیزی است که باید اجتناب شود.

پدر

مسؤولیت پدر 8

تبلیغ

اقناع مخاطب در تبلیغ 7; روش تبلیغ 6

تربیت

اهمیت تربیت دینی 2

توحید

برهان در دعوت به توحید 7; دعوت به توحید 9; روش دعوت به توحید 7

حکمت

موارد حکمت 9

ذکر

ذکر مواعظ لقمان 1

شرک

اجتناب از شرک 4; اهمیت اجتناب از شرک 5; دلایل اجتناب از شرک 12; ظلم شرک 10، 12

ظلم

اجتناب از ظلم 13; ظلم بزرگ 10; موارد ظلم 10; وضوح قبح ظلم 11

عقیده

اجتناب از عقیده ظالمانه 13

عمل

عمل پسندیده 2

فرزند

اهمیت تربیت فرزند 2; تربیت دینی فرزند 8

لقمان

پسر لقمان 5; مواعظ لقمان 4، 5; مهمترین مواعظ لقمان 5; نشانه های حکمت لقمان 4

موعظه

برهان در موعظه 9; تمرکز ذهن در موعظه 6; تهییج عواطف در موعظه 3; روش موعظه 3، 6، 9; محبت در موعظه3

هدایت

روش هدایت 7