إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی وَنُمِیتُ وَإِلَیْنَا الْمَصِیرُ

بی شک ماییم که خود حیات می بخشیم و می میرانیم و بازگشت، تنها به سوی ما است.

 

1 - حیات و مرگ آدمیان، تنها به دست خداوند است.

 

إنّا نحن نحیی و نمیت

 

2 - عوامل و وسایط الهی، دارای نقش در شکل گیری مرگ و حیات موجودات*

 

إنّا نحن نحیی و نمیت

برداشت بالا بدان احتمال است که ضمیر جمع در «إنّا»، از جهت تعظیم نباشد; بلکه از آن جهت باشد که نقش عوامل و اسباب را در تحقق اراده الهی بنمایاند.

 

3 - قدرت و مشیت خداوند، حاکم بر تمام عوامل و وسایط مؤثّر در مرگ و حیات موجودات

 

إنّا نحن نحیی و نمیت

خداوند از یک سو مرگ موجودات را تنها به خود نسبت می دهد و از سوی دیگر انسان شاهد دخالت عوامل متعدد طبیعی در مرگ و حیات است. جمع میان این دو مستلزم نکته یاد شده است.

 

4 - بازگشت و حرکت تمامی موجودات، تنها به سوی خداوند است.

 

و إلینا المصیر

 

5 - تحولات هستی، در جهت اهداف تعیین شده از سوی خداوند*

 

و إلینا المصیر

«مصیر» به معنای «شدن» و یا غایت تحولات است و «إلینا» به معنای حرکت به سوی برنامه ها و اهدافی است که خداوند برای هستی در نظر گرفته است; زیرا ذات الهی در مکان و جای خاصی محدود نیست، تا «إلینا» به سوی ذات باشد.

 

6 - معاد، حضور موجودات در پیشگاه آفریننده مرگ و زندگی است.

 

إنّا نحن نحیی و نمیت و إلینا المصیر

 

7 - مرگ، همانند حیات، مرحله ای از تحوّل و شدن انسان به سوی خداوند است.

 

إنّا نحن نحیی و نمیت و إلینا المصیر

از این که خداوند پس از «نمیت»، سخن از حرکت و شدن انسان به سوی خویش به میان آورده; استفاده می شود که مرگ فنا و پایان کار نیست; بلکه مرحله ای از مراحل حرکت هستی، به سوی اهداف الهی است.

آفرینش

قانونمندی تحولات آفرینش 5; هدفداری آفرینش 5

بازگشت به خدا 4، 7

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

افعال خدا 1; حاکمیت قدرت خدا 3; حاکمیت مشیت خدا 3; مجاری اراده خدا 2; محضر خدا 6

زندگی

حقیقت زندگی 7; خالق زندگی 6; منشأ زندگی 1، 2، 3

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 2

مرگ

حقیقت مرگ 7; خالق مرگ 6; منشأ مرگ 1، 2، 3

معاد

حقیقت معاد 6

موجودات

فرجام موجودات 4