وَقَالَ مُوسَی رَبِّی أَعْلَمُ بمَن جَاء بالْهُدَی مِنْ عِندهِ وَمَن تَکُونُ لَهُ عَاقِبَةُ الدَّارِ إِنَّهُ لَا یُفْلِحُ الظَّالِمُونَ

و موسی گفت: پروردگار من بهتر می داند چه کسی از نزد او هدایت آورده و چه کسی عاقبت این سرای به نفع او است، همانا ستمکاران پیروز نمی شوند.

 

1 - اتکال موسی(ع) به خداوند، در برابر تکذیب گری های فرعونیان

 

قالوا... و ما سمعنا بهـذا فی ءابا(1)نا الأوّلین . و قال موسی ربّی أعلم

تعبیر «ربّی أعلم» (خدای من بهتر می داند) در پاسخ فرعون ـ که در برابر همه معجزات و براهین روشن و غیر قابل انکار موسی(ع)، موضع تکذیب و انکار در پیش می گیرد و آن حضرت را به سحر و جادوگری متهم می کند ـ بیانگر اتکال به خدا و به داوری طلبیدن او می باشد.

 

2 - موسی(ع)، داوری میان خود و فرعونیان را به خداوند حواله کرد.

 

و قال موسی ربّی أعلم

وقتی موسی(ع) با ارائه معجزات روشن و غیر قابل انکار، با تکذیب فرعونیان روبه رو شد; چاره ای ندید جز این که خدا را به داوری میان خود و آنان بخواند.

 

3 - ربوبیت خدا، مقتضی داوری میان پیامبران و تکذیبگران رسالت ایشان

 

و قال موسی ربّی أعلم بمن جاء بالهدی

 

4 - موسی(ع)، پیام آور هدایت مردمان از نزد خداوند

 

و قال موسی ربّی أعلم بمن جاء بالهدی

مراد موسی از «من جاء بالهدی» خود وی می باشد.

 

5 - سعادت و نیک بختی، تنها از آنِ پذیرندگان هدایت پیامبران است.

 

ربّی أعلم بمن جاء بالهدی من عنده و من تکون له عـقبة الدار

تعبیر «عاقبة الدار» کنایه از سعادت و فرجام نیک است.

 

6 - تهدید فرعونیان از سوی موسی(ع)، به فرجامی ناگوار به خاطر نپذیرفتن هدایت

 

قال موسی ربّی أعلم بمن جاء بالهدی ... إنّه لایفلح الظـلمون

 

7 - رد دعوت پیامبران، نشانه روحیه ظلم و بیدادگری است.

 

ربّی أعلم بمن جاء بالهدی ... إنّه لایفلح الظـلمون

 

8 - فرعونیان، گروهی بیدادگر و ظالم بودند.

 

و قال موسی ... إنّه لایفلح الظـلمون

 

9 - ظالمان و بیدادگران، از فلاح و رستگاری بی بهره اند.

 

إنّه لایفلح الظـلمون

انبیا

عوامل رد دعوتهای انبیا 7

انذار

انذار از فرجام شوم 6

ایمان

آثار ایمان به انبیا 5

توکل

توکل بر خدا 1

خدا

آثار ربوبیت خدا 3; درخواست قضاوت خدا 2; زمینه قضاوت خدا 3

رستگاری

محرومان از رستگاری 9

سعادت

زمینه سعادت 5

ظالمان 8

محرومیت ظالمان 8 9

ظلم

نشانه های ظلم 7

فرعونیان

انذار فرعونیان 6; تکذیبگری فرعونیان 1; ظلم فرعونیان 8

مؤمنان

سعادت مؤمنان 5

موسی(ع)

انذارهای موسی(ع) 6; توکل موسی(ع) 1; خواسته های موسی(ع) 2; قصه موسی(ع) 1، 2; منشأ هدایتگری موسی(ع) 4