تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت - آیه3 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کِتَابٌ فُصِّلَتْ آیَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبیًّا لِّقَوْمٍ یَعْلَمُونَ

کتابی است خواندنی به زبان عربی که آیاتش برای مردمی که دانا هستند تبیین شده است.

1 - آیات قرآن، دارای مفاهیمی روشن و بی ابهام

کتـب فصّلت ءایـته

برداشت یاد شده بر این مبنا است که «فصّلت»، به معنای «به روشنی بیان شده» باشد.

2 - ساختار قرآن، ساختاری آیه آیه است.

فصّلت ءایـته

برداشت یاد شده، مبتنی بر کاربرد ماده «فصل» در معنای تفصیل و تجزیه است.

3 - قرآن، قبل از نزول تدریجی و تفصیلی، دارای وجودی اجمالی و تفصیل نایافته*

تنزیل من ... فصّلت ءایـته

جمله «فصّلت آیاته» اشعار به آن دارد که قرآن، قبل از نزول به صورت فعلی، در عالمی دیگر وجودی اجمالی و کلی داشته است.

4 - نزول و قرائت قرآن بر پیامبر(ص) در قالب زبان عربی

تنزیل من الرحمـن ... قرءانًا عربیًّا

5 - الفاظ قرآن هم چون محتوای آن آسمانی و الهی است.

تنزیل من الرحمـن ... قرءانًا عربیًّا

قید «قرآناً عربیاً» می تواند بیانگر این معنا باشد که آیات قرآن، نه تنها از حیث محتوا الهی است; بلکه الفاظ آن هم کلام خداوند است.

6 - آیات قرآن، برخوردار از فصاحت و شیوایی *

قرءانًا عربیًّا

برداشت یاد شده بدان احتمال است که «عربیّاً» به معنای سخن فصیح و شیوا باشد. در برابر اعجمی که به معنای غیر فصیح می باشد (مفردات راغب).

7 - قابلیت و گنجایش زبان عربی، برای ارائه مفاهیم وحی و بیان معارف الهی

کتـب فصّلت ءایـته قرءانًا عربیًّا

خداوند پس از بیان این حقیقت که قرآن به روشنی بیان گشته (فصّلت آیاته) آن را به عربی بودن توصیف کرده تا به این معنا اشاره کند که لغت عرب آن قابلیت را داشت که بتواند زبان وحی باشد و معارف الهی را در خود جای دهد.

8 - اهل دانش و آگاهی، بهره مند از آیات و معارف قرآن اند.

تنزیل من الرحمـن الرحیم . کتـب فصّلت ءایـته ... لقوم یعلمون

گرچه قرآن برای همگان نازل شده; اما از لام «لقوم» ـ که برای انتفاع است ـ استفاده می شود که تنها اهل دانش، شایستگی بهره گیری از قرآن را دارند.

9 - اهل دانش و درک، ارجمند و مورد تکریم در بینش وحی

تنزیل ... کتـب ... لقوم یعلمون

از این که خداوند بهره گیری از کتاب خویش را ویژه دانایان (لقوم یعلمون) قرار داده، استفاده می شود که در بینش الهی اهل دانش و درک ارجمنداند.

10 - فهم تفصیلی و روشن آیات قرآن، نیازمند آشنایی با زبان عربی و ظرافت های آن

کتـب ... عربیًا لقوم یعلمون

برخی از مفسران فعل «یعلمون» را در آیه شریفه به منزله فعل لازم می دانند و لذا مفعولی برای آن نمی گیرند. بر این اساس «لقوم یعلمون»; یعنی، برای مردمی که دانا هستند. برخی دیگر بر آنند که «یعلمون» متعدی است و مفعول آن به قرینه «عربیّاً» زبان و لغت عربی است; یعنی، «یعلمون هذه اللغة و اللسان». برداشت بالا با توجه به مبنای دوم است.

عربی:

آثار تعلیم زبان عربی 10; فصاحت زبان عربی 7; ویژگیهای زبان عربی 7

علما:

احترام علما 9; فضایل علما 8، 9

قرآن:

آیات قرآن 1، 6; آیه بندی قرآن 2; اجمال قرآن 3; الفاظ قرآن 5; بهره مندان از قرآن 8; تاریخ قرآن 3; حقیقت قرآن 3; زمینه فهم قرآن 10; ساختار قرآن 2; عربیت قرآن 4، 7; فصاحت قرآن 6; کیفیت تلاوت قرآن 4; کیفیت نزول قرآن 4; نزول تدریجی قرآن 3; وحیانیت قرآن 5; وضوح قرآن 1; ویژگیهای قرآن 1، 2، 3، 4، 5، 6

محمد(ص):

نزول قرآن بر محمد(ص) 4