فَقَدْ کَذَّبُوکُم بمَا تَقُولُونَ فَمَا تَسْتَطِیعُونَ صَرْفًا وَلَا نَصْرًا وَمَن یَظْلِم مِّنکُمْ نُذقْهُ عَذَابًا کَبیرًا

همانا [معبودان] گفته شما را تکذیب کردند، اینک نه می توانید [عذاب را از خود ]بگردانید و نه کمکی بگیرید و هر کس از شما که ستم کند عذابی بزرگ به او می چشانیم.

 

1 ـ ادعای مشرکان در باره وجود معبودهایی جز خداوند، مورد تکذیب شدید خود معبودهای آنها در قیامت

فقد کذّبوکم بما تقولون

برداشت فوق با توجه به دو نکته است: 1ـ فاعل «کذّبوا» معبودها و مخاطب «کم» مشرکان اند. 2- آنچه مشرکان ادعای آن را دارند ـ که مورد تکذیب معبودهایشان قرار خواهد گرفت ـ ممکن است دو چیز باشد: 1ـ وجود معبودهای متعدد، به جز خداوند. 2ـ گمراه شدن آنان به دست معبودهایشان که از سؤال و پاسخ خدا و معبودها ـ که در آیات قبل آمد ـ به دست می آید.

 

2 ـ ادعای مشرکان در باره نقش داشتن معبودهایشان در گمراهی آنان، مورد تکذیب همان معبودها در قیامت

فقد کذّبوکم بما تقولون

 

3 ـ مشرکان در قیامت، ناتوان از دفاع از خویش در برابر عذاب الهی و یافتن هرگونه یار و ناصری برای خود

فما تستطیعون صرفًا و لانصرًا

 

4 ـ چشیدن عذاب بزرگ الهی، کیفر حتمی ستم کاران

و من یظلم منکم نذقه عذابًا کبیرًا

 

5 ـ کفر و شرک، ظلم است.

و من یظلم منکم نذقه عذابًا کبیرًا

برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که مخاطب «من یظلم منکم» کافران و مشرکان اند که خداوند آنان را ستم کار دانسته است.

خدا

عذابهای خدا 4

شرک

ظلم شرک 5

ظالمان

حتمیت کیفر ظالمان 4

عذاب

اهل عذاب 3، 4; مراتب عذاب 4

کفر

ظلم کفر 5

مشرکان

ادعای مشرکان 1، 2; بی یاوری اخروی مشرکان 3; تکذیب مشرکان 1، 2; عجز اخروی مشرکان 3 ; عوامل گمراهی مشرکان 2; مشرکان در قیامت 3

معبودان باطل

معبودان باطل در قیامت 1، 2

معبودیت

معبودیت غیرخدا 1