إِنَّ اللَّهَ یُمْسکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَن تَزُولَا وَلَئِن زَالَتَا إِنْ أَمْسَکَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِّن بَعْدهِ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا

همانا خدا آسمان ها و زمین را نگه می دارد از این که از جای خود بگردند و اگر از جای خود برگردند، قطعاً هیچ کس بعد از او نمی تواند نگاهشان دارد بی گمان او بردبار و آمرزگار است.

 

1 - تنها خداوند، نگه دارنده نظم کنونی آسمان ها و زمین از زوال و پاشیدگی است و هیچ قدرت دیگری در آن نقش ندارد.

 

إنّ اللّه یمسک السمـوت و الأرض أن تزولا و لئن زالتا إن أمسکهما من أحد من بعده

 

2 - نظم کنونی آسمان ها و زمین در بقا، همانند مرحله آغازین خود، نیازمند به اراده و تدبیر خداوند است.

 

إنّ اللّه یمسک السمـوت و الأرض ... إن أمسکهما من أحد من بعده

 

3 - نیازمندی ممکنات (جهان هستی) در بقا به خداوند، همانند نیاز آنها در اصل وجود

 

إنّ اللّه یمسک السمـوت و الأرض ... إن أمسکهما من أحد من بعده

این آیه هر چند درباره آسمان ها و زمین بحث کرده; ولی ممکن است به وجود این قانون عام در جهان هستی نیز اشاره داشته باشد که همه ممکنات، در اصل وجود و در بقای خود، به خداوند نیازمند می باشند.

 

4 - وجود آسمان های متعدد در جهان

 

السمـوت

 

5 - تداوم نظم کنونی جهان و ادامه حیات در آن، جلوه ای از حلم و غفران الهی

 

إنّ اللّه یمسک السمـوت ... إنّه کان حلیمًا غفورًا

برداشت یاد شده، با توجه به این نکته است که «إنّه کان حلیماً غفوراً» در مقام تعلیل برای جملات پیشین است; یعنی، خداوند آسمان ها و زمین را از فروپاشی حفظ می کند; زیرا او نسبت به بندگانش بردبار و آمرزنده است.

 

6 - خداوند، حلیم (بردبار) و غفور (آمرزنده) است.

 

إنّه کان حلیمًا غفورًا

آسمان

تعدد آسمان ها 4; حافظ نظم آسمان ها 1; خلقت آسمان 2; عوامل بقای آسمان ها 2; منشأ نظم آسمان ها 2; موانع انهدام آسمان 1

آفرینش

آثار نظم آفرینش 5; حافظ نظم آفرینش 1; خلقت آفرینش 3; عوامل بقای آفرینش 3; نیازمندی آفرینش 3

اسماوصفات

حلیم 6; غفور 6

توحید

توحید افعالی 1

خدا

آثار اراده خدا 2; آثار تدبیر خدا 2; اختصاصات خدا 1; نشانه آمرزشهای خدا 5; نشانه های حلم خدا 5

زمین

حافظ نظم زمین 1; خلقت زمین 2; عوامل بقای زمین 2; منشأ نظم زمین 2; موانع انهدام زمین 1

موجودات

عجز موجودات 1

نیازها

نیاز به خدا 3