تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فاطر – آیه 27 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجْنَا بهِ ثَمَرَاتٍ مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بیضٌ وَحُمْرٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابیبُ سُودٌ

آیا ندیده ای که خدا از آسمان آبی نازل کرده است پس به وسیله آن میوه هایی پدید آورده ایم که رنگ های آنها مختلف است و بعضی [از] کوه ها دارای رگه هایی است به رنگ های مختلف: سفید و سرخ و سیاه پر رنگ.

 

1 - تشویق و ترغیب خداوند به مطالعه و دقت نظر در مظاهر طبیعت; چون نزول باران و چگونگی پیدایش انواع میوه ها

 

ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فأخرجنا به ثمرت مختلفًا ألونها

«ثمرة» (مفرد «ثمرات») به معنای میوه است.

 

2 - خداوند، نازل کننده باران از آسمان (فضا و ابرها)

 

أنّ اللّه أنزل من السماء ماء

«سماء» به هر چیزی گفته می شود که در جهت بالا قرار گرفته باشد و مقصود از آن در آیه شریفه، فضا و ابرهای موجود در بالای سر موجودات زمینی می باشد.

 

3 - آسمان (فضا و ابرها)، منشأ نزول باران و منبع آب ها

 

أنزل من السماء ماء

 

4 - آب، عامل پدید آمدن انواع میوه ها با رنگ های گوناگون

 

ماء فأخرجنا به ثمرت مختلفًا ألونها

 

5 - باران حیات بخش، نشانه قدرت و یکتایی خداوند

 

ألم تر أن اللّه أنزل من السماء ماء فأخرجنا به ثمرت مختلفًا ألونها

 

6 - وجود انواع میوه ها با رنگ ها، طعم ها و خواص گوناگون، از نعمت های خداوند برای بشر

 

ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فأخرجنا به ثمرت مختلفًا ألونها

برخی از مفسران بر این باورند که اختلاف رنگ میوه ها اشاره به طعم ها و خواص گوناگون آنها دارد; زیرا نوعاً میوه های رنگارنگ، طعم ها و خواص گوناگونی دارند. گفتنی است این آیه و آیه بعد، ضمن تبیین قدرت و یکتایی خداوند، در صدد برشمردن نعمت های الهی نیز می باشد.

 

7 - نقش سازنده تنوع میوه ها در تغذیه انسان ها

 

ثمرت مختلفًا ألونها

برداشت یاد شده را می توان از تصریح خداوند به گوناگونی میوه ها، استفاده کرد.

 

8 - عوامل طبیعی، مجرای اراده و فعل خداوند

 

أنّ اللّه أنزل من السماء ماء فأخرجنا به ثمرت مختلفًا ألونها

برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند، برای بهره مند ساختن انسان ها از انواع میوه ها، باران را سبب پدید آمدن آنها قرار داد.

 

9 - آفرینش راه ها و رگه های کوه ها به رنگ های سفید، سرخ و سیاه پر رنگ، نشانه قدرت و یکتایی خداوند

 

ألم تر أنّ اللّه أنزل من السماء ... و من الجبال جدد بیض و حمر مختلف ألونها و غرابیب سود

«جُدَد» (جمع «جُدّة») در معنای طرق و خطوط استعمال می شود. البته ممکن است مقصود از آن رگه های مختلف کوه ها باشد. «غربیب» (مفرد «غرابیب») به معنای سیاه پر رنگ و «أسود» (مفرد «سود») به معنای سیاه است. آمدن این واژه با هم نشانگر شدت و نهایت صفت سیاهی برای بعضی از کوه ها است.

 

10 - وجود راه ها و رگه های رنگارنگ و گوناگون در کوه ها، از نمودهای تدبیر خداوند برای انسان ها

 

و من الجبال جدد بیض و حمر مختلف ألونها و غرابیب سود

آب

فواید آب 4; منابع آب 3

آسمان

فواید آسمان 3; نقش آسمان 2

آفرینش

تشویق به مطالعه آفرینش 1

آیات خدا

آیات آفاقی 5، 9، 10

ابرها

فواید ابرها 2، 3

باران

مطالعه باران 1; منشأ باران 2، 3; نقش باران 5

تغذیه

منابع تغذیه 7

توحید

دلایل توحید 9; نشانه های توحید عبادی 5

خدا

افعال خدا 2; تشویقهای خدا 1; مجاری اراده خدا 8; مجاری افعال خدا 8; نشانه های تدبیر خدا 10; نشانه های قدرت خدا 5; نعمتهای خدا 6

راهها

تنوع راهها ی کوهستانی 10; راهها ی کوهستانی 9

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 8

کوهها

تنوع رگه های کوهها 10; تنوع رنگ کوهها 10; رگه های سرخ کوهها 9; رگه های سفیدکوهها 9; رگه های سیاه کوهها 9

میوه

تنوع رنگ میوه 4، 6; تنوع مزه میوه 6; تنوع میوه 4; مطالعه تنوع میوه 1; منشأ پیدایش میوه 4; نقش تنوع میوه 7

نعمت

نعمت تنوع میوه ها 6