وَکَذَلِکَ حَقَّتْ کَلِمَتُ رَبِّکَ عَلَی الَّذینَ کَفَرُوا أَنَّهُمْ أَصْحَابُ النَّارِ
و همان گونه [که این احزاب در دنیا عقوبت شدند ]وعده عذاب پروردگارت بر این کافران محققّ شد که آنان [در آخرت نیز] اهل آتش خواهند بود.
1 - عذاب شدن کافران در قیامت، امری قطعی و سنت تغییرناپذیر الهی
و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا
«حق»; یعنی، «ثَبَتَ» و «وَجَبَ» (ثابت و واجب شد) است. و مراد از کلمه در «کلمة ربّک» وعده فرمان عذاب است.
2 - عذاب الهی، سرنوشت محتوم کافران
و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا
3 - تکذیب پیامبران و ستیزه جویی با آیات الهی، موجب دوزخی شدن انسان ها
و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا أنّهم أصحـب النار
4 - عذاب کافران، پس از اتمام حجت الهی بر آنان خواهد بود.
ما یجـدل فی ءایـت اللّه إلاّ الذین کفروا ... کذّبت قبلهم قوم نوح ... و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا أنّهم أصحـب النار
5 - کافران تکذیب گر و ستیزه جوی قوم نوح و بعد از آنها، به دلیل دوزخی بودن، به عذاب دنیوی نیز گرفتار شدند.
فأخذتهم فکیف کان عقاب . و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا أنّهم أصحـب النار
برداشت یاد شده مبتنی بر این احتمال است که جمله «أنّهم أصحاب النار» ـ به تقدیر لام تعلیل ـ در مقام تعلیل باشد; یعنی، چون آنان از دوزخیان هستند، به عذاب الهی گرفتار آمدند.
6 - ربوبیت الهی، مقتضی عذاب دادن و کیفر کردن کافران حق ستیز و تکذیب کننده
و کذلک حقّت کلمت ربّک علی الذین کفروا أنّهم أصحـب النار
7 - آتش، از وسایل عقوبت و عذاب الهی در قیامت
أنّهم أصحـب النار
آتش:
نقش آتش 7
آیات خدا:
آثار مبارزه با آیات خدا 3
اتمام حجت:
آثار اتمام حجت 4
اقوام پیشین:
اقوام پس از قوم نوح 5; تاریخ اقوام پیشین 5; عذاب دنیوی اقوام پیشین 5
انبیا:
آثار تکذیب انبیا 3; کیفر مکذبان انبیا 6
جهنم:
موجبات جهنم 3
حق:
کیفر حق ستیزان 6
خدا:
آثار ربوبیت خدا 6; سنتهای خدا 1; قانونمندی عذابهای خدا 4
سنتهای خدا:
سنت کیفر 1
عذاب:
ابزار عذاب اخروی 7
قوم نوح:
تاریخ قوم نوح 5; تکذیبگری قوم نوح 5; عذاب دنیوی قوم نوح 5
کافران:
اتمام حجت بر کافران 4; حتمیت عذاب اخروی کافران 1; حتیمت عذاب کافران 2; زمینه عذاب کافران 6; زمینه کیفر کافران 6; فرجام کافران 2; کافران در قیامت 1
نوح(ع):
عذاب دنیوی مکذبان نوح(ع) 5