تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 10 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أَمْ لَهُم مُّلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَیْنَهُمَا فَلْیَرْتَقُوا فِی الْأَسْبَاب

آیا فرمانروایی آسمان ها و زمین و آنچه میان آنها است در اختیار آنان است؟ [اگر چنین است] باید در راه های آسمان ها بالا روند [و رشته کار را به دست گیرند].

1 - فرمانروایی جهان هستی (آسمان ها، زمین و موجودات میان آن دو) تنها در اختیار خداوند است.

أم لهم ملک السمـوت و الأرض و ما بینهما

2 - بشر از فرمانروایی بر جهان هستی، محروم و ناتوان است.

أم لهم ملک السمـوت و الأرض و ما بینهما

3 - انتخاب و فرستادن رسولان برای بشر، جلوه ای از فرمانروایی خداوند بر جهان هستی

أم عندهم خزائن رحمة ربّک ... أم لهم ملک السمـوت و الأرض و ما بینهما

یادآوری فرمانروایی مطلق خداوند بر جهان، پس از مسأله رسالت و نبوت پیامبراسلام(ص)، می تواند گویای برداشت یاد شده باشد.

4 - جهان، دارای آسمان های متعدد

السمـوت

5 - وجود پدیده هایی در فضا و فاصله میان آسمان ها و زمین

السمـوت و الأرض و ما بینهما

6 - گزینش پیامبر از میان انسان ها، تنها در توان خداوند حاکم بر جهان هستی است.

جاءهم منذر منهم ... أءنزل علیه الذکر من بیننا ... أم لهم ملک السمـوت ... فلیرتقوا فی الأسبـب

برداشت یاد شده از آن جا است که آیه شریفه، می تواند پاسخی به اعتراض کافران باشد که چرا از میان توده های مردم، حضرت محمد(ص) به پیامبری مبعوث شده است؟ و یا چرا پیامبر از جنس بشر برگزیده شده است؟ (بل عجبوا أن جاءهم منذر منهم ... أءنزل علیه الذکر من بیننا).

7 - بشر، ناتوان از صعود کامل به تمامی آسمان ها و دستیابی به همه حقایق عالم

فلیرتقوا فی الأسبـب

«سبب» (مفرد «أسباب») به معنای ریسمانی است که به وسیله آن فرد از درخت خرما و مانند آن بالا می رود و مقصود از آن می تواند وسیله صعود به آسمان ها باشد. برداشت یاد شده نیز مبتنی بر این احتمال است. گفتنی است: امر «لیرتقوا» در تعجیز به کار رفته است; یعنی، به دنبال وسیله های صعود بروید; ولی هرگز نمی توانید.

8 - بشر، ناتوان از دستیابی به حقایق مربوط به گزینش پیامبران و برگزیدن رسولان الهی به انتخاب خود

فلیرتقوا فی الأسبـب

برداشت یاد شده مبتنی بر این دیدگاه است که امر «فلیرتقوا» مربوط به انتخاب پیامبران باشد.

آسمان

تعدد آسمان ها 4; حاکم آسمان ها 1; عجز از صعود به آسمان ها 7

آفرینش

جهل به حقایق آفرینش 7; حاکم آفرینش 1، 2، 6

انبیا

برگزیدگی انبیا 8; بشر بودن انبیا 6; منشأ بعثت انبیا 3، 6

انسان

جهل انسان 7، 8; عجز انسان 2، 7، 8

خدا

اختصاصات خدا 1، 6; حاکمیت خدا 1; نشانه های حاکمیت خدا 3

زمین

حاکم زمین 1

فضا

حاکم موجودات فضا 1; موجودات فضا 5