فَإِنَّهُمْ یَوْمَئِذٍ فِی الْعَذَاب مُشْتَرِکُونَ

پس بی تردید آنان، آن روز در عذاب شریک خواهند بود.

 

1 - مشترک بودن رهبران شرک و کفر اغواگر با توده های مشرک و کافر اغوا شده در کیفر و عذاب دوزخ

 

فإنّهم یومئذ فی العذاب مشترکون

 

2 - محیط ناسالم و نظام اجتماعی فاسد، موجب تبرئه انسان گمراه و مردم فاسد از مجازات الهی نمی شود.

 

فإنّهم یومئذ فی العذاب مشترکون

اشتراک مردم گمراه با رهبران گمراه کننده ـ که معمولاً نظام اجتماعی مردم را نیز در دست دارند ـ در مجازات الهی، می تواند گویای حقیقت بالا باشد.

 

3 - مردم گمراه و فاسد، در پیدایش نظام اجتماعی فاسد و ظاهر شدن رهبران گمراه گر و انحراف ساز در جامعه، مؤثر بوده و دارای نقش اند.

 

فإنّهم یومئذ فی العذاب مشترکون

مشترک بودن عذاب مردم اغوا شده با رهبران اغواگر خود، می رساند که اغوا شدن مردم، هرچند به وسیله رهبران آنان است; ولی آنان نیز در این گمراهی نقش داشته و مؤثر بوده اند. گفتنی است که نقش آنان می تواند در رابطه با پیدایش نظام فاسد و ظهور رهبران گمراه کننده در جامعه باشد.

جامعه

آسیب شناسی اجتماعی 3; نقش جامعه فاسد 2

رهبران

زمینه پیدایش رهبران گمراه 3; کیفر اخروی رهبران شرک 1; کیفر اخروی رهبران کفر 1; کیفر اخروی رهبران گمراه 1

فساد

زمینه فساد اجتماعی 3

کافران

کیفر اخروی کافران 1

گمراهان

حتمیت کیفر گمراهان 2

مردم

آثار گمراهی مردم 3

مشرکان

کیفر اخروی مشرکان 1