تفسیر آیات قرآن کریم – سوره شعراء – آیه 96 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالُوا وَهُمْ فِیهَا یَخْتَصِمُونَ

آنان در حالی که آن جا با هم مجادله می کنند [خطاب به معبودهای خود] می گویند:

1 - مشاجره و دشمنی، گمراهان (مشرکان) با یکدیگر در دوزخ

قالوا و هم فیها یختصمون

ضمیر فاعلی در «قالوا» و نیز ضمیر «هم»، به «غاوون» بازمی گردد. جمله «و هم فیها یختصمون» حال از ضمیر در «قالوا» و «اختصام» (مصدر «یختصمون») به معنای جدال و ستیزه کردن است; یعنی، شرک پیشگان گمراه، در حالی که در دوزخ باهم ستیزه می کنند، به معبودهایشان خواهند گفت.

2 - امکان سخن گفتن دوزخیان با معبودهایشان در دوزخ

قالوا و هم فیها یختصمون

مخاطب «قالوا» به قرینه آیه «إذ نسوّیکم بربّ العالمین»، معبودهای مشرکان است و ضمیر «فیها» به «جحیم» بازمی گردد.

3 - وجود عذاب روحی علاوه بر شکنجه جسمی برای دوزخیان

و هم فیها یختصمون

فعل مضارع (یختصمون) دلالت بر استمرار منازعه دوزخیان دارد که می تواند نوعی عذاب روحی برای آنان باشد.

جهنم

عذاب جهنم 3

جهنمیان

عذاب روحی جهنمیان 3

گمراهان

دشمنی گمراهان 1; گمراهان در جهنم 1; مشاجره گمراهان 1

مشرکان

دشمنی مشرکان 1; گفتگوی مشرکان با معبودان باطل 2; مشاجره مشرکان 1; مشرکان در جهنم 1، 2

معبودان باطل

معبودان باطل در جهنم 2