وَمَا أَمْوَالُکُمْ وَلَا أَوْلَادُکُم بالَّتِی تُقَرِّبُکُمْ عِندَنَا زُلْفَی إِلَّا مَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَأُوْلَئِکَ لَهُمْ جَزَاء الضِّعْفِ بمَا عَمِلُوا وَهُمْ فِی الْغُرُفَاتِ آمِنُونَ

نه اموال شما و نه اولادتان چیزهایی نیستند که شما را نزد ما تقرّبی دهند، ولی کسانی که ایمان آورده و کار شایسته انجام دهند، اینان در برابر عملشان جزای مضاعف دارند و آنان در غرفه های بهشتی در امان اند.

 

1 - مال و فرزند ـ به خودی خود ـ موجب هیچ قرب و منزلتی در پیشگاه خداوند نمی شود.

 

و ما أمولکم و لا أولـدکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی

«زلفی» مفعول مطلق «تقرّب» است و چون در سیاق نفی آمده، دلالت بر عموم می کند. گفتنی است که «زلفی» نیز به معنای منزلت است (مفردات راغب).

 

2 - مال و اولاد، هیچ گاه باعث در امان ماندن از عذاب الهی نمی شود.

 

نحن أکثر أمولاً و أولـدًا و ما نحن بمعذّبین ... و ما أمولکم و لا أولـدکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی

 

3 - انسان ها، حتی مترفان، داشتن قرب و منزلت در پیشگاه خدا را شایق و دوستداراند.

 

نحن أکثر أمولاً و أولـدًا ... و ما أمولکم و لا أولـدکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی

 

4 - آنچه موجب قرب و منزلت در پیشگاه خداوند است، ایمان و عمل صالح می باشد.

 

و ما أمولکم و لا أولـدکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی إلاّ من ءامن و عمل صـلحًا

 

5 - پاداش مؤمنان دارای عمل صالح، دوچندان است.

 

إلاّ من ءامن و عمل صـلحًا فأُولـئک لهم جزاء الضعف

 

6 - مؤمنان دارای عمل صالح، همواره در غرفه های بهشت، در امنیت خواهند بود.

 

إلاّ من ءامن و عمل صـلحًا ... و هم فی الغرفـت ءامنون

 

7 - در بهشت، غرفه های گوناگون و متعددی برای یک مؤمن دارای عمل صالح هست.

 

و هم فی الغرفـت ءامنون

 

8 - ایمن بودن از هر گزند و خطری، مطلوب و پسندیده است.

 

و هم فی الغرفـت ءامنون

 

9 - مؤمنان دارای عمل صالح، از عذاب الهی درامان اند.

 

و ما نحن بمعذّبین ... و ما أمولکم ... تقرّبکم عندنا... إلا من ءامن ... و هم ... ءامنون

برداشت یاد شده بدان احتمال است که «آمنون» در این آیه، تعریض به «ما نحن بمعذّبین» در آیه 35 باشد.

 

10 - ثمربخشی هر یک از ایمان و عمل صالح، منوط به توأم بودن آن دو است.

 

إلاّ من ءامن و عمل صـلحًا فأُولـئک لهم جزاء الضعف

 

11 - مال و فرزند در صورتی می توانند نقش معنوی داشته باشند، که با ایمان و عمل صالح همراه باشند.

 

و ما أمولکم و لا أولـدکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی إلاّ من ءامن و عمل صـلحًا

 

12 - «عن أبی بصیر قال: ذکرنا عند أبی جعفر(ع) من الأغنیاء من الشیعة فکأنّه کره ما سمع فیهم قال: یا أبامحمد إذا کان المؤمن غنیًّا و صولاً له معروف إلی أصحابه أعطاه اللّه أجر ما ینفق فی البرّ، أجره مرّتین ضعفین لأنّ اللّه تعالی یقول فی کتابه «و ما أموالکم و لا أولادکم بالّتی تقرّبکم عندنا زلفی إلاّ من آمن و عمل صالحاً فأُولـئک لهم جزاء الضعف بما عملوا و هم فی الغرفات آمنون»;(1)

 

از ابی بصیر روایت شده که نزد امام باقر(ع) صحبت از [بدگویی] اغنیای شیعه شد و گویا امام(ع) از شنیدن سخنان ما ناخشنود گردید و فرمود: ای ابامحمد! (کنیه ابوبصیر) آن گاه که مؤمن ثروتمند و اهل صله رحم باشد و نیکی به یاران کند، خداوند پاداش آنچه را که در نیکی انفاق نموده است، دو برابر عطا نماید; چون خداوند ـ تبارک و تعالی ـ در قرآنش می فرماید: (و ما أموالکم و لا أولادکم بالتی...)».

 

13 - «عن أمیرالمؤمنین(ع): إنّ المؤمن یعمل لثلاث من الثواب إمّا لخیر [الدنیا ]...[و إمّا لخیر الآخرة] فإن اللّه عزّوجلّ... إذا کان یوم القیامة حسبت لهم حسناتهم ثمّ أعطاهم بکلّ واحدة عشر أمثالها إلی سبعمأة ضعف قال اللّه عزّوجلّ:... «أُولـئک لهم جزاء الضعف بما عملوا...»...;(2)

 

از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده که مؤمن برای رسیدن به یکی از سه ثواب کار خیر انجام می دهد: یا برای رسیدن به خیر دنیا... و یا برای رسیدن به خیر آخرت. پس خدای عزّوجلّ... هرگاه قیامت برپا شود، برای مؤمنان حسناتشان را حساب می کند و برای هر یک حسنه، ده برابر تا هفتصد برابر پاداش می دهد. خدا می فرماید: ...(أُولـئک لهم جزاء الضعف بما عملوا...)...».

ارزشها

ملاک ارزشها 11

انسان

علایق انسان 3

انفاقگران

پاداش مضاعف انفاقگران 12

ایمان

آثار ایمان 4، 10، 11; ایمان و عمل صالح 10

بهشت

کاخهای بهشت 6، 7

تقرب

عوامل تقرب 1، 4

ثروت

نقش ثروت 12

خطر

اهمیت مصونیت از خطر 8

روایت 12، 13

صالحان

امنیت اخروی صالحان 6; پاداش مضاعف صالحان 5; فضایل صالحان 6، 7; مصونیت صالحان 9; نعمتهای اخروی صالحان 7

عذاب

عوامل مصونیت از عذاب 2; مصونیت از عذاب 9

علایق

علاقه به تقرب خدا 3

عمل صالح

آثار عمل صالح 4، 10، 11

فرزند

ارزش فرزند 11; نقش فرزند 1، 2

مال

ارزش مال 11; نقش مال 1، 2

مؤمنان

امنیت اخروی مؤمنان 6; پاداش مضاعف مؤمنان 5، 13; فضایل مؤمنان 6، 7، 12; مصونیت مؤمنان 9; نعمتهای اخروی مؤمنان 7

مرفهان

علایق مرفهان 3

پی نوشت ها :

1. علل الشرایع، ص 604، ب 385، ح 73; بحارالأنوار، ج 69، ص 63، ح 10.

2. مصنفات شیخ مفید، ج 13، (أمالی)، ص 262; بحارالأنوار، ج 74، ص 386، ح 11.