وَیَقُولُونَ مَتَی هَذَا الْوَعْدُ إِن کُنتُمْ صَادقِینَ

و [با تمسخر] می گویند: اگر شما راست می گویید این وعده [قیامت] کی خواهد بود؟

 

1 - پرسش مداوم مشرکان از پیامبر(ص) و مؤمنان درباره زمان وقوع قیامت

 

و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

مضارع آورده شدن «یقولون» دلالت بر استمرار دارد.

 

2 - وعده پیامبر(ص) به مشرکان مبنی بر وقوع قیامت در آینده

 

و یقولون متی هـذا الوعد

 

3 - مشرکان، وعده پیامبر(ص) را درباره وقوع قیامت و معاد درست نمی دانستند.

 

و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

 

4 - بیشتر مشرکان، وعده پیامبر(ص) را درباره وقوع قیامت باور نداشتند.

 

و لـکنّ أکثر الناس لایعلمون . و یقولون متی هـذا الوعد

 

5 - مشرکان، پیروان مؤمن پیامبر(ص) را سهیم و هم رأی او در رسالت می دانستند.

 

متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

جمع آورده شدن «صادقین»، به این خاطر است که مؤمنان نیز مخاطب مشرکان بوده اند. مخاطب قرار دادن مؤمنان و پرسش از زمان وقوع قیامت از آنان، بیانگر نکته یاد شده است.

 

6 - صداقت و راست گویی، فضیلتی است که غیر معتقدان به خدا نیز آن را باور دارند.

 

إن کنتم صـدقین

 

7 - زیر سؤال بردن وقوع قیامت از سوی مشرکان، ناشی از جهل آنان بوده است.

 

و لـکنّ أکثر الناس لایعلمون . و یقولون متی هـذا الوعد إن کنتم صـدقین

برداشت یاد شده بنابر عطف «یقولون» بر عبارت قبل، از باب عطف مسبب بر سبب است; یعنی، بیشتر مردم نمی دانند و [به خاطر همین ندانستن]، معاد را زیر سؤال می برند.

راستگویی

فضیلت راستگویی 6

قیامت

پرسش از قیامت 1; تکذیب قیامت 3; مکذبان قیامت 4; وعده قیامت 2

مؤمنان

پرسش از مؤمنان 1; عقیده مؤمنان 5

محمد(ص)

پرسش از محمد(ص) 1; تکذیب وعده های محمد(ص) 3; رسالت محمد(ص) 5; وعده های محمد(ص) 2

مشرکان

آثار جهل مشرکان 7; اکثریت مشرکان 4; بینش مشرکان 3، 5; پرسشهای مشرکان 1; تکذیبگری مشرکان 4; منشأ شبهه افکنی مشرکان 7; وعده به مشرکان 2