کَیْفَ یَکُونُ لِلْمُشْرِکِینَ عَهْدٌ عِندَ اللّهِ وَعِندَ رَسُولِهِ إِلاَّ الَّذینَ عَاهَدتُّمْ عِندَ الْمَسْجِد الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُواْ لَکُمْ فَاسْتَقِیمُواْ لَهُمْ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَّقِینَ

چگونه برای این مشرکانِ [پیمان شکن]نزد خدا و رسول او عهدی باشد [با اینکه عهد شکنی آنان تجربه شده است]؟ مگر کسانی که کنار مسجدالحرام با آنان پیمان بسته اید [و به پیمانشان وفادار مانده اند]که تا وقتی با شما راست باشند شما نیز با آنان راست باشید، همانا خدا تقوا پیشگان را دوست می دارد.

 

1 ـ نقض شدن پیمان عدم تعرض از سوی اکثریت مشرکان صدر اسلام

کیف یکون للمشرکین عهد

مراد از مشرکان در جمله «کیف یکون للمشرکین عهد» ـ به قرینه «إلا الذین عاهدتم عند المسجد الحرام» ـ مشرکان معاهدی هستند که بر پیمان خود با مسلمانان پایبند نماندند. ذیل آیه بعد (و أکثرهم فاسقون) بیانگر نقض پیمان از سوی اکثریت آنان است.

 

2 ـ لغو اعتبار پیمان عدم تعرض در صورت نقض آن از سوی معاهدان، جایز است.

کیف یکون للمشرکین عهد

 

3 ـ وجود ناخرسندی میان مسلمانان صدر اسلام، نسبت به لغو اعتبار پیمان عدم تعرض از سوی خدا و پیامبر (ص) و تردید و دودلی آنان در پیکار با مشرکان

کیف یکون للمشرکین عهد عنداللّه و عند رسوله

کلمه «کیف» در «کیف یکون للمشرکین عهد» ـ که برای استفهام انکاری است ـ مفید برداشت فوق است.

 

4 ـ ابطال اعتبار پیمان عدم تعرض مسلمانان، از اختیارات رهبر جامعه اسلامی است.

کیف یکون للمشرکین عهد عنداللّه و عند رسوله

 

5 ـ انعقاد پیمان صلح میان مسلمانان صدر اسلام و مشرکان در کنار مسجدالحرام

إلا الذین عهدتم عند المسجدالحرام

 

6 ـ وجود پیمانهای صلح میان مسلمانان صدر اسلام و مشرکان

إلا الذین عهدتم عند المسجدالحرام

 

7 ـ عموم مشرکانی که در کنار مسجدالحرام با مسلمانان پیمان عدم تعرض بسته بودند، بر پیمان خویش پایبند ماندند.

إلا الذین عهدتم عند المسجدالحرام

 

8 ـ وفاداری به پیمان، مادامی که طرف معاهده بر آن پایبند است، واجب است.

إلا الذین عهدتم عند المسجدالحرام فما استقموا لکم فاستقیموا لهم

 

9 ـ خداوند، مسلمانان صدر اسلام را به ادامه پایبندی بر پیمان عدم تعرض خود با مشرکان، مادامی که آنان بر پیمان خود پایبند بمانند، توصیه فرمود.

فما استقموا لکم فاستقیموا لهم

 

10 ـ بستن پیمان عدم تعرض با جوامع غیر مسلمان، جایز است.

 

کیف یکون للمشرکین عهد ... إلا الذین عهدتم عند المسجدالحرام

 

11 ـ وفاداری به پیمان، نشانه تقواپیشگی است.

فما استقموا لکم فاستقیموا لهم إن اللّه یحب المتقین

 

12 ـ تقوا، بازدارنده آدمی از شکستن عهد و پیمان

فما استقموا لکم فاستقیموا لهم إن اللّه یحب المتقین

 

13 ـ رعایت تقوا، مایه جلب محبّت خداست.

إن اللّه یحب المتقین

 

14 ـ تقواپیشگان، محبوبان خدایند.

إن اللّه یحب المتقین

احکام: 8، 10

اسلام:

تاریخ صدر اسلام 1، 3، 5، 6، 7

تقوا:

آثار تقوا 12، 13; نشانه های تقوا 11

خدا:

توصیه های خدا 9; عوامل محبّت خدا 13

رهبران دینی:

محدوده اختیارات رهبران دینی 4

متقین:

فضایل متقین 14; محبوبیت متقین 14

محبوبان خدا: 14

مسجد الحرام:

اهمیّت مسجد الحرام در صدر اسلام 5

مسلمانان:

تزلزل در مسلمانان صدر اسلام 3; مسؤولیت مسلمانان صدر اسلام 9; معاهدات مسلمانان 6; مکان معاهده مسلمانان صدر اسلام 5; ناخشنودی مسلمانان صدر اسلام 3

مشرکان:

اکثریت مشرکان صدر اسلام 1; مشرکان صدر اسلام 7; مشرکان ناقض معاهده 1; مشرکان وفادار به معاهده 7; معاهده با مشرکان 5، 6، 9

معاهده:

آثار نقض معاهده 2، 3; آثار وفای به معاهده 8; احکام معاهده 2، 10; اهمیّت وفای به معاهده 11; شرایط فسخ معاهده 2; شرایط وفای به معاهده 8، 9; عوامل فسخ معاهده 2; فسخ معاهده عدم تعرض 4; معاهده با غیر مسلمان 10; معاهده جایز 10; معاهده صلح 5; معاهده صلح در صدر اسلام 6; معاهده عدم تعرض 1، 2، 3، 9، 10; موارد جواز فسخ معاهده 2; موانع نقض معاهده 12; نقض معاهده عدم تعرض 1

واجبات: 8