یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُواْ نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَوْفُواْ بعَهْدی أُوفِ بعَهْدکُمْ وَإِیَّایَ فَارْهَبُونِ

ای بنی اسرائیل! نعمت های مرا که بر شما انعام کردم به یاد آورید و به عهدم وفا کنید تا به عهدتان وفا کنم، و فقط از من بترسید.

 

1 - خداوند، بنی اسرائیل را از نعمتهای گرانقدر بهره مند ساخت.

یبنی إسرائیل اذکروا نعمتی التی أنعمت علیکم

کلمه «نعمت» به صورت مفرد آمده است. مراد از آن می تواند نعمتی خاص و ویژه، همانند بعثت موسی (ع) باشد و می تواند جنس نعمت باشد و شامل نعمتهای متعددی که در آیات 47 به بعد یادآوری شده است، باشد. اضافه «نعمت» به «یاء» متکم برای رساندن عظمت و شرافت آن نعمت و یا نعمتهاست.

 

2 - خداوند از بنی اسرائیل خواست تا نعمتهای او را همواره به خاطر داشته باشند.

یبنی اسرائیل اذکروا نعمتی التی أنعمت علیکم

 

3 - بنی اسرائیل از مخاطبان قرآن و موظف به پیروی از آن

یبنی إسرائیل اذکروا

 

4 - بنی اسرائیل، جماعتی دارای ترکیب قومی و قبیله ای تا عصر نزول قرآن

یبنی إسرائیل اذکروا

اسرائیل - نام دیگر یعقوب - فرزند اسحاق و نوه ابراهیم (ع) است. از اینکه گروه و طایفه ای با عنوان بنی اسرائیل (فرزندان یعقوب) معروف و مشهور بودند و در عصر پیامبر(ص) به این نام شناخته می شدند، معلوم می شود: آنان از بدو پیدایش تا آن عصر، قومیت خویش را حفظ کرده و به صورت قبیله ای زندگی می کردند.

 

5 - وجود پیمان و عهدی متقابل میان خداوند و بنی اسرائیل

أوفوا بعهدی أوف بعهدکم

«عهدی»; یعنی، پیمان و التزامی که خداوند بر عهده مردمان نهاده است و مراد از «عهدکم» وعده هایی است که خداوند به بندگان خویش داده و خود را به انجام آنها ملتزم دانسته است.

 

6 - وفا کردن به عهدهای الهی، از فرامین و سفارشهای خداوند به بنی اسرائیل

و أوفوا بعهدی

 

7 - بنی اسرائیل زمان پیامبر(ص) آگاه به عهد و پیمانی که خداوند با آنان داشت.

أوفوا بعهدی أوف بعهدکم

 

8 - وفای خدا به عهد خویش با بنی اسرائیل، مشروط به پایبندی آنان به عهدهای الهی است.

أوفوا بعهدی أوف بعهدکم

 

9 - ترسیدن از خدا و نهراسیدن از غیر او، توصیه و سفارش خداوند به بنی اسرائیل

و إیی فارهبون

«رهبة» به معنای ترسیدن است. «ارهبون» مرکب از فعل امر «ارهبوا» و نون وقایه مکسور است که حکایت از حذف «یای» متکلم دارد; یعنی: «و ایای فارهبونی».

 

10 - خداوند عطا کننده نعمت به آدمیان است.

 

نعمتی التی أنعمت علیکم

 

11 ـ ضرورت به خاطر آوردن نعمتهای خدادادی

اذکروا نعمتی التی أنعمت علیکم

 

12 ـ به یاد خدا بودن و نعمتها را از جانب او دانستن، هدف از ضرورت یاد کردن و به خاطر داشتن نعمتهاست.

اذکروا نعمتی التی أنعمت علیکم

توصیف «نعمت» به اینکه خداوند آن را عطا فرموده (أنعمت علیکم)، به این حقیقت اشاره دارد که: یاد کردن نعمت باید وسیله ای باشد برای یاد کردن منعم; یعنی، یاد کردن نعمت باید ملازم با دیدن خدا در ورای هر نعمت باشد.

 

13 ـ ضرورت پایبندی به عهدهایی که خداوند با آدمیان دارد.

أوفوا بعهدی

 

14 ـ وفای خداوند به عهدی که انسانها در نزد خدا دارند، مشروط به پایبندی آنان به عهدهای الهی است.

و أوفوا بعهدی أوف بعهدکم

 

15 ـ خداوند، تنها مقامی است که شایسته و بایسته هراس داشتن از اوست.

و إیی فارهبون

 

16 ـ هراس از خدا و نترسیدن از غیر او، زمینه ساز پایبندی به عهد اوست.

أوفوا بعهدی ... و إیی فارهبون

 

17 ـ آگاهیهای تاریخی، می تواند دارای نقشی سازنده برای آدمی باشد.

یبنی إسرائیل اذکروا نعمتی التی أنعمت علیکم

به یاد آوردن نعمتهای گذشته - که نوعی آگاهی تاریخی است - مورد سفارش و توصیه خداوند قرار گرفته است و از آنجا که سفارشهای خداوند همواره در راستای سازندگی انسان و هدایت اوست، می توان به برداشت فوق دست یافت.

 

انسان:

عهد خدا با انسان ها 13، 14; مسؤولیت انسان 15

بنی اسرائیل:

آگاهی بنی اسرائیل 17; بنی اسرائیل صدر اسلام 7; تاریخ بنی اسرائیل 1، 4; ساختار اجتماعی بنی اسرائیل 4; عهد بنی اسرائیل با خدا 5، 8; عهد خدا با بنی اسرائیل 5، 7، 8; مسؤولیت بنی اسرائیل 2، 3، 6، 9; نعمتهای بنی اسرائیل 1، 2

تاریخ:

آثار علم به تاریخ 17; فواید تاریخ 17

ترس:

آثار ترس از خدا 16; ترس از خدا 9، 15; ترس از غیر خدا 16

تکلیف:

عوامل عمل به تکلیف 16

خدا:

اختصاصات خدا 15; اوامر خدا 2; توصیه های خدا 6، 9; شرایط وفای عهد خدا 8، 14; عطایای خدا 10; عهد خدا 5، 7، 8، 13، 14; نعمتهای خدا 1، 10

ذکر:

اهمیّت ذکر نعمت 11; ذکر خدا 12; ذکر نعمت 2، 12

رشد:

عوامل رشد 17

عهد:

آثار وفای به عهد 14; اهمیّت وفای به عهد 13; زمینه وفای به عهد 16; وفای به عهد 6

قرآن:

تبعیت از قرآن 3; قرآن و بنی اسرائیل 3; مخاطبان قرآن 3

نعمت:

منشأ نعمت 10، 12