قَالَ أَفَتَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا یَنفَعُکُمْ شَیْئًا وَلَا یَضُرُّکُمْ

گفت: آیا با این وصف چیزهایی را بجز خدا می پرستید که نه هیچ سودی برای شما دارند و نه هیچ زیانی به شما می رسانند؟!

 

1- ابراهیم(ع) قومش را به خاطر عبادت غیر خدای یکتا، مورد سرزنش قرار داد.

 

قال أفتعبدون من دون اللّه

همزه در «أفتعبدون» از نوع استفهام انکاری توبیخی است.

 

2- قوم ابراهیم، چیزهایی را مورد پرستش قرار می دادند که نه هیچ سودی به حال آنان داشت و نه زیانی.

 

قال أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم

 

3- نفع و ضرر آدمی، در انحصار خداوند است.

 

أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم

بیان این حقیقت که معبودها هیچ سود و زیانی به حال انسان ها ندارند، می تواند اشاره و تعریض به این نکته باشد که سود و زیان تنها در دست خدا است.

 

4- حضرت ابراهیم(ع) برای اثبات توحید و بطلان شرک از شیوه آگاه کردن بت پرستان به ناتوانی بت ها و به اعتراف واداشتن آنان بر این حقیقت استفاده کرد.

 

فسـلوهم إن کانوا ینطقون ... لقد علمت ما هـؤلاء ینطقون . قال أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم

 

5- آگاه کردن مردم به سودمندیِ دین داری و یا زیان بی دینی، روشی پسندیده و مفید در تبلیغ دین و هدایت انسان ها

 

قال أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم

 

6- جواز عبادت خدا، برای دستیابی به منافع آن و دفع ضرر ترک عبادت

 

أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم

ابراهیم(ع) برای اثبات بطلان شرک، بی حاصل بودن عبادت غیر خدا را دلیل آورد. از بیان این حقیقت می توان استفاده کرد که عبادت هر معبودی، باید ثمره ای برای آدمی در بر داشته باشد و انسان می تواند به انگیزه همین ثمره خدا را عبادت کند.

ابراهیم(ع)

روش تبلیغ ابراهیم(ع) 4; روش شرک ستیزی ابراهیم(ع) 4; سرزنشهای ابراهیم(ع) 1; قصه ابراهیم(ع) 1، 4

احکام 6

بتها

عجز 4

تبلیغ

روش تبلیغ 5

خدا

اختصاصات خدا 3

دین

         اعلان زیان بی دینی 5

دینداری

; اعلان منافع دینداری 5

زیان

منشأ زیان 3

سود

منشأ سود 3

عبادت

احکام عبادت خدا 6; عبادت برای منافع دنیوی 6

قوم ابراهیم

تنبه بت پرستان قوم ابراهیم 4; سرزنش قوم ابراهیم 1; شرک قوم ابراهیم 1; عجز بتهای قوم ابراهیم 2

هدایت

روش هدایت 5