ثُمَّ یُجْزَاهُ الْجَزَاء الْأَوْفَی

آن گاه جزای آن کوشش به کامل ترین وجه به او داده می شود;

 

1 - جزای کامل اعمال، نصیب انسان در آخرت، در پی دیدن و مشاهده عمل

 

و أنّ سعیه سوف یری . ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

 

2 - مجازات و پاداش اخروی، بر محور عملکرد خود انسان است.

 

و أنّ سعیه سوف یری . ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

ضمیر «ه» در «یجزاه» به «سعی» بازمی گردد.

 

3 - تجسم اعمال انسان، مجازات و پاداش الهی در آخرت برای او

 

و أنّ سعیه سوف یری . ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

برداشت یاد شده با توجه به تعبیر «یجزاه» ـ به جای «یجزی به» ـ استفاده می شود; زیرا مفاد آن چنین است: «خداوند انسان را به همان عملش جزا می دهد [و نه در برابر عملش]».

 

4 - مجازات انسان با عملکرد تجسم یافته خویش، تجلی عدالت الهی در نظام جزا

 

و أنّ سعیه ... ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

با توجه به این که ضمیر مفعولی در «یجزاه» به «سعی» بازمی گردد، می توان استفاده کرد که عادلانه بودن نظام مجازات الهی، نتیجه آن است که کیفر و پاداش در قیامت، چیزی جز عمل خود انسان نیست.

 

5 - آخرت، تنها زمان کیفر کامل و مجازات مناسب

 

ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

به کار رفتن عبارت «الجزاء الأوفی» برای جزای اخروی، نشانگر آن است که گرچه در دنیا امکان مجازات وجود دارد; اما جزای کامل تنها در آخرت تحقق خواهد یافت.

 

6 - روز قیامت، دارای مراحل و مواقف متعدد

 

سوف یری . ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

از حرف «ثمّ» استفاده می شود که مرحله شهود اعمال در قیامت با مرحله جزا، متفاوت است.

 

7 - مبتنی بودن جزای الهی بر عملکرد خود انسان، پیام مشترک تمامی پیامبران

 

أم لم ینبّأ بما فی صحف موسی . و إبرهیم ... و أن لیس للإنسـن إلاّ ما سعی ... ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

از ارتباط آیات شریفه، مطلب بالا استفاده می شود.

 

8 - توجه انسان به نظام عادلانه مجازات الهی، تشویق کننده او در جدیت و تلاش

 

و أن لیس للإنسـن إلاّ ما سعی . و أنّ سعیه سوف یری . ثمّ یجزیه الجزاء الأوفی

یادکرد مجازات الهی پس از تأکید بر اصل مسؤولیت فردی انسان در برابر عمل خویش، بیانگر مطلب یاد شده است.

انبیا

هماهنگی انبیا 7

انگیزش

عوامل انگیزش 8

پاداش

عوامل پاداش 7; ملاک پاداش اخروی 2; وقت پاداش 5

تلاش

زمینه تلاش 8

خدا

نشانه های عدالت خدا 4

ذکر

آثار ذکر پاداشهای خدا 8; آثار ذکر عدالت خدا 8; آثار ذکر کیفرهای خدا

عمل

آثار عمل 2، 7; پاداش اخروی عمل 1، 3; رؤیت اخروی عمل 1; فلسفه تجسم عمل 3، 4; کیفر اخروی عمل 3

قیامت

مواقف قیامت 6; ویژگیهای قیامت 5، 6، 8

کیفر

عوامل کیفر 7; ملاک کیفر اخروی 2; وقت کیفر 5; ویژگیهای کیفر اخروی 5

نظام جزایی 4