وَلِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ لِیَجْزیَ الَّذینَ أَسَاؤُوا بمَا عَمِلُوا وَیَجْزیَ الَّذینَ أَحْسَنُوا بالْحُسْنَی

و آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است فقط ملک خداوند است، تا سرانجام، آنان را که بدی کرده اند در برابر عملشان جزا دهد و به آنان که نیکی کرده اند بهترین پاداش را عطا کند.

 

1 - گستره آفرینش (آسمان ها، زمین و...)، تحت مالکیت مطلقه الهی

 

و للّه ما فی السمـوت و ما فی الأرض

 

2 - جهان آفرینش، دارای آسمان های متعدد

 

و للّه ما فی السمـوت

 

3 - علم گسترده و قدرت مطلقه خداوند، پشتوانه حتمی بودن نظام جزا و پاداش او

 

هو أعلم ... و للّه ما فی السمـوت و ... لیجزی

 

4 - پاداش و کیفر الهی، بر محور عملکرد نیک و بد آدمی قرار دارد.

 

لیجزی الذین أســوا بما عملوا و یجزی الذین أحسنوا بالحسنی

 

5 - خداگریزی و دنیامداری، سرچشمه اصلی بدکرداری در انسان

 

تولّی عن ذکرنا و لم یرد إلاّ الحیوة الدنیا ... لیجزی الذین أســوا بما عملوا

از ارتباط آیات شریفه، استفاده می شود که منشأ عملکرد ناشایست، گرایش های خداگریزانه و دنیامحورانه است.

 

6 - رعایت عدالت، در نظام کیفر و جزای الهی

 

لیجزی الذین أســوا بما عملوا

 

7 - تفضل الهی، نمایان و متبلور در پاداش به نیک کرداران

 

و یجزی الذین أحسنوا بالحسنی

صیغه تفضیلی «الحسنی»، نشانگر آن است که نیک کرداران، بیشتر از شایستگی و استحقاق خویش، از پاداش های الهی بهره مند خواهند شد.

 

8 - توجه به نظام مجازات و پاداش الهی در آخرت، گرایش دهنده انسان به نیکی ها و بازدارنده وی از زشتی ها

 

لیجزی الذین أســوا بما عملوا و یجزی الذین أحسنوا بالحسنی

 

9 - جزای عادلانه به بدکرداران و پاداش برتر و افزون بر استحقاق به نیکوکاران، عملی ارزشمند و خداپسندانه

 

لیجزی الذین أســوا بما عملوا و یجزی الذین أحسنوا بالحسنی

 

10 - «عن زیدبن وهب إنّ علیّاً(ع) قال: ...و لـکنّه جعل الدنیا دار الأعمال و جعل الأخرة دار الجزاء و القرار «لیجزی الذین أساؤا بما عملوا و یجزی الذین أحسنوا بالحسنی»...;(1)

 

زیدبنوهب گوید: امام علی(ع) فرمود: ...خداوند دنیا را خانه عمل و آخرت را منزل جزا و آرامش قرار داده است تا بدکاران را به کیفر بدی هایشان برساند و نیکوکاران را پاداش نیک دهد»... .

آرامش

محل آرامش 10

آسمان

تعدد آسمان ها 2; مالک آسمان ها 1

آفرینش

مالک آفرینش 1

احسان

زمینه احسان 8

ارزشها 9

انگیزش

عوامل انگیزش 8

بدکاران

کیفر بدکاران 9

پاداش

تفضل در پاداش 9; مکان پاداش 10; ملاک پاداش 4

خدا

آثار علم خدا 3; آثار فضل خدا 7; آثار قدرت خدا 3; پاداشهای خدا 6; حتمیت پاداشهای خدا 3; عدالت خدا 6; کیفرهای خدا 6; وسعت مالکیت خدا 1

دنیاطلبی

آثار دنیاطلبی 5

ذکر

آثار ذکر پاداشهای خدا 8; آثار ذکر کیفرهای خدا 8

روایت 10

زمین

مالک زمین 1

عدالت

ارزش عدالت 9

عمل

آثار عمل 4; پاداش عمل 10; عمل پسندیده 9; فرصت عمل 10; کیفر عمل 10; منشأ عمل ناپسند 5; موانع عمل ناپسند 8

غفلت

آثار غفلت از خدا 5

کیفر

عدالت در کیفر 9; ملاک کیفر 4

محسنان

پاداش محسنان 7، 9; تفضل به محسنان 7، 9

نظام جزایی 4

پی نوشت ها :

1. بحارالأنوار، ج 32، ص 465، ح 403.