تفسیر آیات قرآن کریم- سوره النباء – آیه 18 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَوْمَ یُنفَخُ فِی الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا

روزی که در صور دمیده می شود، پس شما فوج فوج می آیید.

1 - دمیده شدن در صور، پیش درآمدی برای حضور مردم در صحنه قیامت است.

یوم ینفخ فی الصور فتأتون أفواجًا

«صور»; به معنای، شاخی است که در آن دمیده می شود(قاموس). صحنه قیامت و گرد آوری مردم در آن ـ به هر وسیله ای باشد ـ به صحنه ای تشبیه شده است که در آن جا در بوق دمیده می شود تا همگان حاضر گردند.

2 - قیامت، روز دمیده شدن جان در پیکرها است.*

یوم ینفخ فی الصور

برخی «صور» را جمع «صورة» دانسته و می گویند: خداوند، ابتدا کالبدها را صورت دهی کرده به آنها شکل می دهد; آن گاه در آنها جان می دمد. این معنا برای نفخ صور در قیامت قابل تصور است; ولی در نفخ صوری که برای پایان دنیا و میراندن انسان ها است، مورد ندارد.

3 - حضور انسان ها در صحنه قیامت، به صورت گروهی و دسته دسته است.

فتأتون أفواجًا

«فوج» (مفرد «أفواج») به معنای جماعتی از مردم است. (لسان العرب)

4 - حضور انسان در قیامت، پس از نفخ صور، فوری و بی درنگ است.

یوم ینفخ فی الصور فتأتون أفواجًا

حرف «فاء» علاوه بر تفریع، دلالت بر تعقیب دارد; یعنی، بیانگر این است که بین نفخ صور و آمدن مردم، فاصله ای نخواهد بود.

5 - «قال معاذ یا رسول اللّه أرأیت قول اللّه تعالی «یوم ینفخ فی الصور فتأتون أفواجاً...» فقال: یا معاذ سألت عن عظیم من الأمر ثمّ قال: یحشر عشرة أصناف من اُمّتی أشتاتاً قد میّزهم اللّه من المسلمین و بدّل صورهم بعضهم علی صورة القردة و بعضهم علی صورة الخنازیر و...;(1)

معاذ به رسول خدا(ص) گفت: مرا خبر ده از سخن خدای تعالی که فرموده: «یوم ینفخ فی الصور فتأتون أفواجاً...»، آن حضرت فرمود: ای معاذ: از امری بزرگ سؤال کردی ... سپس فرمود: ده گروه از امت من به صورت پراکنده محشور می شوند که خداوند آنان را از مسلمانان جدا ساخته و صورت های آنان را به [اشکال دیگر] تبدیل نموده است. برخی از آنان به صورت بوزینه، برخی به صورت خوک و... می باشند».

انسان

حشر اخروی انسان ها 3; سرعت حشر اخروی انسان ها 4

روایت 5

قیامت

نشانه های قیامت 1; نفخ روح در قیامت 2; ویژگیهای قیامت 2، 3

مسلمانان

حشر اخروی مسلمانان 5

نفخ صور

آثار نفخ صور 1، 4

پی نوشت ها :

1. مجمع البیان، ج 10، ص 642; نورالثقلین، ج 5، ص 493، ح 20.